Worstjes en gehakt inzet nieuw brexitconflict

Worstjes en gehakt zijn de ‘hoofdrolspelers’ in een snel oplopend handelsconflict tussen de Europese Unie en het Verenigd Koninkrijk. Dan gaat het specifiek om dat soort vlees voor Noord-Ierland, een niet meer dan 1,9 miljoen inwoners tellend stukje Europa waar de emoties altijd snel oplopen.

De Europese Unie verbiedt om gezondheidsredenen de invoer van gekoelde vleesproducten, met name worstjes en gehakt dus, uit derde landen. Dat verbod geldt sinds brexit dus ook voor Groot-Brittannië, zoals de weinige uit dat land binnenkomende reizigers soms al hebben ondervonden. Maar het verbod geldt niet voor Noord-Ierland, dat in het kader van een speciaal rond brexit afgesloten protocol wat regelgeving, met name op voedsel- en agrarisch gebied, betreft in de Europese Unie is gebleven. Dat was nodig om te voorkomen dat er op het Ierse eiland een harde grens zou komen tussen de Republiek Ierland en het nog altijd Britse Noord-Ierland.

Achterdeur

Maar geen harde grens betekent niet géén grens. De lijn tussen Noord-Ierland en het in de EU verankerde Ierland kan nu ook een achterdeur vormen voor producten uit derde landen die in het VK binnenkomen en van daar uit worden verscheept naar Noord-Ierland. Michel Barnier, de onderhandelaar namens de EU tijdens het lange brexit-overleg, zegt in zijn informatieve boek ‘La Grande Illusion, journal secret du brexit’: “Neem het voorbeeld van een lading suiker die via het VK naar Noord-Ierland komt, daar wordt verwerkt in voedingsproducten die vervolgens worden getransporteerd naar Dublin en zo de vrije Europese markt op.”

Handelsgrens in Ierse Zee

In het protocol heeft Londen daarom toegezegd dat het goederen die vanuit het Britse eiland naar Noord-Ierland worden verscheept zal controleren. Midden in de Ierse Zee ligt dus tegenwoordig een handelsgrens. De Britse premier Boris Johnson heeft die controles wat voeding betreft tot nu toe voor zich uit geschoven, maar de EU eist nu dat per 1 juli wel gaat gebeuren en dat dus ook gekoeld vlees wordt tegengehouden. Dat betekent dat Britse supermarkten die producten dan niet meer zullen leveren aan hun Noord-Ierse filialen met lege schappen als gevolg.

EU houdt voet bij stuk

Johnson wil dat onder geen beding accepteren, ook al heeft hij persoonlijk het protocol ondertekend. Hij beschuldigt de EU er nu van Noord-Ierland van de rest van Groot-Brittannië te willen scheiden, waar hij eerder zelf mee heeft ingestemd. De Europese Unie houdt op haar beurt voet bij stuk omdat het niet wil dat de interne markt via de Ierse poort wordt ondermijnd.

Hoewel Johnson stelt dat ze een beetje soepel moeten zijn, gaat het Brussel om een principezaak: als je vlees – of suiker – via het Britse eiland de interne markt laat binnenkomen, dan wordt dat een precedent en kan je dat ook niet weigeren aan andere landen zoals China. Bovendien vindt de EU dat de Britten zich gewoon aan hun woord moeten houden en het protocol moeten naleven.

Dilemma voor EU

Maar toch staat die EU voor een dilemma. Als de Britten niet toegeven, dan zal Brussel uiteindelijk moeten beslissen dat er toch een harde grens komt op het Ierse eiland. Dat zal daar ongetwijfeld tot nieuwe en vaak dodelijke onrust leiden die de Britten dan in de schoenen van de gehate EU kunnen schuiven.