Plantaardig blijft populair, steeds meer vraag naar productielijnen

De transitie naar meer plantaardige voedingsmiddelen is al een tijd gaande. Steeds meer bedrijven nemen de stap om plantaardige zuivelvervangers in hun portfolio op te nemen. Dat vergt naast een goede receptuur ook een flinke investering in nieuwe productielijnen. Wat is daar allemaal voor nodig? Op die vraag heeft Joris Scholten Linde van Tetra Pak antwoord.

Plantaardige dranken, vegan ijs en kaasvervangers, allemaal vrij nieuwe categorieën in het voedingslandschap. Hoewel er al dertig jaar aan ontwikkeling gaande is, komt het de laatste tien jaar pas echt van de grond in Nederland. Ook grote traditionele zuivelbedrijven stappen in plantaardig. Denk aan FrieslandCampina met vegan Chocomel en plantaardige zuivelvervangers. Ook Arla en Danone hebben zich gewaagd op de plantaardige markt. Hiervoor is een andere verwerking nodig en ook andere machines om lekkere en goed getextureerde producten te maken. Joris Scholten Linde is Processing Sales Manager bij Tetra Pak: “De vraag naar machines en kennis over verwerking groeit evenredig mee met de vraag naar plantaardige vervangers.”

Tetra Pak verbreedt in plantaardig

Tetra Pak is vooral bekend van de kartonnen drankverpakkingen, maar doet veel meer. Het bedrijf ontwikkelt bijvoorbeeld machines en productielijnen. Scholten Linde: “Bij Tetra Pak zijn we voornamelijk bekend van de verpakkingen, daarvoor leveren we al veel technologie, bijvoorbeeld voor het afvullen. Het was daarom natuurlijk dat het bedrijf meer technologie levert aan onze klanten. Van oorsprong zit onze kennis bij dierlijke producten zoals melk, ijs en kaas. Daar is in de afgelopen decennia ook het plant-based portfolio aan toegevoegd.” Met name vanuit Azië kwam de vraag naar plantaardige dranken, met name sojadrank. Toen begon Tetra Pak al met het ontwikkelen van een productielijn voor deze dranken.

“In Europa zijn we ook begonnen met sojadrank, ongeveer vijftien jaar geleden. In de loop der tijd zijn daar meer producten bijgekomen, als eerste haverdrank. Nu leveren we productielijnen voor veel meer plantaardige dranken, kaasvervangers en plantaardig ijs. De eerste categorie is nog steeds het grootst, al zijn de kaasvervangers in opkomst.”

De vraag naar productiefaciliteiten komt volgens Scholten Linde uit verschillende hoeken: de gevestigde bedrijven, maar ook start-ups. “Het marktaandeel van Tetra Pak is groot. Ik denk dat 75% van de producten in de supermarkt een machine van Tetra Pak heeft aangeraakt, dat is zowel een verpakkings- als een verwerkingsmachine. In kaas en ijs is dat nog groter, ongeveer 80%. Ik vermoed dat dit voor plantaardig ongeveer gelijk zal zijn.”

Niet-vloeibare grondstoffen vloeibaar maken

“Wat het produceren van plantaardige dranken ingewikkeld maakt, is dat de grondstoffen om te beginnen niet vloeibaar zijn. Die moeten zo worden verwerkt dat het drinkbaar wordt. Dat hoeft geen ingewikkeld proces te zijn: extractie, mixen en dan verhitten. Maar je moet de technieken wel goed toepassen, zodat je de gewenste smaak krijgt.”

In Azië is voor sojadrank een bonige smaak juist gewenst, terwijl dat in Europa als onprettig wordt ervaren, legt Scholten Linde uit. “Tetra Pak levert ook kennis. In Zweden staat ook ons Product Development Centre waar samenstellingen getest kunnen worden. Hier kan de klant zijn recepten testen en consumententests uitvoeren in een opstelling die nauw aansluit bij de commerciële lijn.”

Hoe kostbaar zo’n productielijn is, kan Scholten Linde niet precies zeggen. “Ik vergelijk het meestal met ‘wat kost een huis’? Daar heb je ook een hoop variabelen: wil je een villa of een rijtjeshuis? Wil je een apparaat om plantaardig kaas te produceren of een complete nieuwe fabriek van extractie tot en met verpakking?”

Toekomstige voedingsmiddelen met (precisie)fermentatie

Tetra Pak ontwikkelt niet alleen lijnen voor bestaande producten, maar ook voor wellicht toekomstige voedingsmiddelen. “Binnen ons bedrijf noemen we dat new food. De wereldbevolking blijft groeien en die moet ook gevoed worden. Een van de mogelijke oplossingen zien wij in new food. Wij zetten nu in op biomassa-fermentatie en precisiefermentatie.”

De eerste, biomassa-fermentatie heeft op dit moment de focus binnen new food, omdat hiervan de kans het grootst is dat het de aankomende jaren flink gaat groeien. Hierbij krijgen micro-organismen voedingsstoffen toegediend die ze omzetten in onder andere eiwitten en vezels. De gehele biomassa die hieruit ontstaat, dus het eiwit en de micro-organismen, wordt ‘geoogst’ en verder verwerkt. Precisiefermentatie focust zich op het winnen van eiwitten of andere voedingsstoffen door micro-organismes. Via precisiefermentatie worden micro-organismen als ‘fabriek’ gebruikt om specifieke ingrediënten te produceren, die vervolgens als functionele ingrediënten in de voedselproductie kunnen dienen.

Ook op andere gebieden komt technologie van pas. Scholten Linde denkt hier bijvoorbeeld direct aan wei die vrijkomt bij de productie van kaas. “Dat werd vroeger echt gezien als een reststroom. Nu is het een van de meest waardevolle ingrediënten uit zuivel.” De vraag vanuit de industrie neemt toe om zo min mogelijk te verspillen. Uit duurzaamheidsperspectief, maar het is ook economisch interessant. “Daarin kunnen andere procestechnieken ook een rol spelen. Het is nu bijvoorbeeld ook mogelijk om de gehele sojaboon te verwerken, dus ook het schroot, tot een drankje.”

Enorme vraag naar vegan ijs

Als multinational is Tetra Pak op alle continenten vertegenwoordigd. “Wereldwijd blijft de vraag groeien, met name in Noord-Amerika en Europa verwacht ik. Dranken zal voorlopig de grootste plantaardige zuivelcategorie zijn, maar ik zie steeds meer vraag naar vegan ijs. Dat is enorm populair. Kaas blijft klein, maar groeit wel en er zijn veel innovaties op dat gebied. Ik denk dat er voorlopig veel innovatie zal plaatsvinden op productiegebied in plantaardig.” Waar zuivelproductie en innovatie al aardig is uitgekristalliseerd, is die ontwikkeling in plantaardig pas begonnen.