De grote roze olifant in Nederland: de veeteelt

‘Vlees hoort bij Nederland’ en ‘94% van de Nederlanders kiest voor vlees’, zo stelt de campagne Nederland Vleesland. Bedoeld om de status quo in stand te houden en het veranderende sentiment over vlees te doen omkeren.

Het inspireerde landschapsarchitect Berno Strootman en hoogleraar Jan Willem Erisman tot een gedachte-experiment: ‘Nederland Veganland‘. Met een vette knipoog naar de vleesland-campagne onderzochten zij: wat als Nederland helemaal geen Vleesland zou zijn, maar een Veganland? Hoe zou ons land er dan uit zien?

Een dag voor de publicatie van het onderzoeksresultaat interview ik Berno samen met Joran Lammers, die vanuit de Universiteit van Leiden meewerkte aan dit onderzoek. Als voormalig Rijksadviseur voor de fysieke leefomgeving was Berno altijd al geïnteresseerd in de rol van de veeteelt op ons landschap: “We denken in Nederland dat ons land vol is – er kunnen geen mensen bij, voor allerlei dingen die we als maatschappij graag willen zoals Ecologische Hoofdstructuur, biodiversiteit, waterkwaliteit, natuur en recreatie hebben we geen ruimte want ‘ons land is zo vol’. Maar als je dan kijkt, staat er een enorme roze olifant in de kamer en dat is de veehouderij.”

Gemakkelijk zelfvoorzienend

Joran deelde Nederland op in 5.600 blokjes en sloeg aan het rekenen. Wat als we geen veeteelt meer hebben en ook geen vlees, zuivel en eieren uit het buitenland importeren? Kortom, als we allemaal veganistisch eten? Zouden we dan onszelf kunnen voeden? Met gemak, zo blijkt. We hebben slechts 59% van ons huidige landbouwareaal nodig om te voorzien in de voedingsstoffen die we nodig hebben. En dan is hij zelfs uitgegaan van biologische teelt op plantaardige meststoffen met de – nu nog – lagere opbrengst per hectare. Hoe dat kan? “Als je Nederland ziet als een tiny house, staat er nu een 6-persoonsbank in en dat is de veeteelt”, aldus Joran.

Ook voor de economie blijkt het gedachte-experiment positief uit te pakken, zo lieten ze berekenen. “Je lost namelijk zo’n beetje al je milieuproblemen op en die kosten ons nu maatschappelijk heel veel geld”, zegt Joran. Voor de omschakeling is wel een investering nodig, maar die levert de staat jaarlijks een rendement op van 13 procent.

De nieuwe melkkoe

“Dan wordt Nederland Veganland dus de nieuwe melkkoe van Nederland”, grapt Jaap Korteweg. De Vegan Cowboy is ook aangeschoven, omdat hij bezig is om dit gedachte-experiment in de praktijk te brengen. Om te beginnen op een stuk land van 1.000 hectare ‘zonder diergebruik, zonder veestallen, zonder luchtwassers, zonder fijnstof, zonder slachthuizen, met twee keer zo veel natuur en zelfvoorzienend’.  

Tsja, wie wil dat nou niet? Nou ja, misschien die 94% Nederlanders die volgens Nederland Vleesland vlees willen eten? Daar heeft Jaap natuurlijk een antwoord op. “Het hoeft ook helemaal niet zonder vlees, neem gewoon het plantaardige […] Mensen moeten af van hun angst voor een leven zonder vlees en zuivel.”

Nederland Vleesland of Nederland Veganland? Nadat ik een uur met deze heren in een schoon, groen, divers landschap vertoefd heb, ben ik er wel uit. We moeten ons serieus af gaan vragen hoe dierbaar die grote roze olifant ons is.