Watercrisis bedreigt wereldwijde voedselproductie

Als we de klimaatcrisis geen halt toeroepen, zal een derde van de bevolking in 2050 geen toegang hebben tot schoon drinkwater, waarschuwt Oxfam Novib deze week in een nieuw rapport over toenemende waterschaarste. Door de snel opwarmende aarde dreigt er een watercrisis die ons voortbestaan bedreigt. We zien de gevolgen hiervan al in de Hoorn van Afrika. Als rijke landen hun CO₂-uitstoot niet drastisch verminderen en weigeren voor de klimaatschade te betalen die zij aanrichten, stevenen we af op een catastrofe waar we samen – maar vooral mensen in arme landen – de hoogste prijs voor betalen, betoogt Noël van Veen, campaigner Oxfam Novib.

In de Hoorn van Afrika veroorzaakte vijf seizoenen van extreem weer voedselnood onder 32 miljoen mensen. Perioden van droogte worden daar afgewisseld met overstromingen. Hierdoor ontstaat waterschaarste die het voortbestaan van veel gemeenschappen bedreigt. Boeren, vooral veehouders, worden gedwongen hun vee te verkopen of zien hun dieren sterven omdat er geen water meer beschikbaar is. Met het verdwijnen van de veestapel betekent dit voor hen dat hun manier van leven en bedrijven van landbouw niet langer houdbaar is en dat het vertrekken naar de stad of andere gebieden de enige optie is die overblijft.

Inmiddels woont de helft van de wereldbevolking al in gebieden waar water steeds schaarser wordt en het klimaat grilliger

De Hoorn van Afrika is lang niet de enige regio die al zwaar getroffen wordt door klimaatverandering veroorzaakte waterschaarste. Op veel plekken ter wereld wordt het steeds moeilijker en kostbaarder om water te vinden. Een op de vijf waterputten staat droog of geeft brak water. Inmiddels woont de helft van de wereldbevolking al in gebieden waar water steeds schaarser wordt en het klimaat grilliger. Boeren in het Midden-Oosten en ook in grote delen van Azië kampen steeds vaker met droogte afgewisseld met overstromingen.

Ook de oogsten worden grillig

Zonder ambitieuze (klimaat)maatregelen zullen droogte, overstromingen en gebrek aan bruikbaar water een ingrijpend impact hebben op de wereldwijde voedselzekerheid. Want uit onderzoek in opdracht van Oxfam Novib blijkt dat tegen 2040 de temperaturen in Azië, Afrika en het Midden-Oosten tussen 1°C en 2°C zullen stijgen. Dit zal de voedselproductie in deze regio’s ernstig beïnvloeden en veranderen. Zo zal de tarweproductie in Afrika afnemen, terwijl in het Midden-Oosten en Azië de tarweproductie zal stijgen. Omgekeerd zal in Afrika de rijstopbrengst toenemen, waar dat in het Midden-Oosten en Azië weer zal dalen. Zonder ingrijpen zal dat voor meer voedseltekort zorgen. Om ervoor te zorgen dat boeren voldoende voedsel kunnen blijven produceren, zullen bestaande landbouwpraktijken moeten veranderen.

Investeren in beter waterbeheer

Om boeren in kwetsbare landen in staat te stellen de noodzakelijke veranderingen in de voedselproductie door te voeren en voedselnood zoals nu in de Hoorn van Afrika te voorkomen, is het essentieel dat rijke landen en grote bedrijven hun verantwoordelijkheid nemen. In 2021 waren de G20-landen samen verantwoordelijk voor 73% van de wereldwijde koolstofuitstoot. Grote vervuilers en rijke landen moeten hun uitstoot drastisch verminderen en arme landen financieel bijstaan om deze klimaatramp een halt toe te roepen. Dit kan onder andere door te investeren in beter waterbeheer in kwetsbare landen en te investeren in nieuwe manieren om voedsel te produceren, zoals te experimenteren met andere gewassen.

Maar tot nu toe nemen rijke landen en grote bedrijven onvoldoende hun verantwoordelijkheid. Toen de VN haar rijke lidstaten vorig jaar vroeg om bij te dragen aan waterprojecten, kwam minder dan 32% van de gevraagde $ 3,8 miljard binnen. Een schijntje voor de grote olie-conglomeraten die vorig jaar een winst incasseerden van $ 219 miljard.