Niet meteen een marathon: kleine stappen naar gezonder eten

Wanneer iemand nooit beweegt, adviseren we dan meteen een marathon?

Vaak moedigen we mensen aan om te beginnen met kleine stappen, zoals elke dag een stukje wandelen of hardlopen met Evy te ontdekken (couch to 5k in 7 weken). Waarom leggen we bij gezonder eten de lat vaak meteen bij de marathon? Bij de Schijf van Vijf?

Laat me duidelijk zijn: ik vind de Schijf van Vijf een nuttige richtlijn. Zowel visueel als inhoudelijk. Maar het wringt als deze richtlijn als norm wordt gebruikt. Op individueel niveau is er inmiddels gelukkig vaak alle begrip dat alle begin moeilijk is. Dat kleine, realistische en haalbare stappen het meest behulpzaam zijn om verandering te bereiken.

Op systeemniveau is de benadering echter al gauw heel zwart-wit. Neem bijvoorbeeld het veelgeciteerde argument dat ‘80% van het aanbod en promoties van supermarkten niet past in Schijf van Vijf‘. Waar én waardevol voor het creëren van bewustwording. En verontwaardigd. Maar, is het ook behulpzaam voor het stimuleren van realistische en haalbare alternatieven waarmee het systeem in beweging komt?

Een zakje smoothiemix

In 2022 won studententeam Veggie Smooth de Food Boost Challenge met hun prototype: een zakje met smoothiemix van overtollige groente (60%) en fruit (40%), perfect voor de doelgroep (12-20 jaar). Hiermee kunnen school-/sportkantine instant smoothies maken. Dit sluit perfect aan bij doelgroep. Hoewel dit niet past in de Schijf van Vijf zien veel jongeren dit als een haalbare stap naar een gezonder voedingspatroon. Helpt het oordeel ‘past niet in de schijf van vijf’ dan de beweging richting gezondheid? Of wordt zo’n innovatie daarmee op één hoop geveegd met de fris- en energiedrank die jongeren nu drinken.

Voor veel jongeren geven gezonde smoothies het gevoel ‘lekker bezig’ te zijn. Een stap te zetten. Het geeft ze moed voor de volgende stap. Laten we het grijze gebied omarmen om verandering in het voedselsysteem te versnellen. Niet alleen voor bedrijven, zoals in de Nationale Aanpak Productverbetering (RIVM, 2022), maar ook in de communicatie en evaluatie van andere initiatieven die verschillende doelgroepen, partijen, organisaties en systemen in beweging brengen. Anders ligt het risico van ’te snel, te veel willen’ op de loer.

Kleine veranderingen

Vergelijkbaar met het proberen te rennen van een marathon zonder training: de kans op blessures, demotivatie en uiteindelijk opgeven is groot. Dat zou zonde zijn. Daarom pleit ik voor het nemen van realistische stappen en het geleidelijk implementeren van kleine veranderingen, net zoals we dat doen bij het stimuleren van meer beweging.

Hiermee pleit ik trouwens niet voor Gouden Windei-producten, zoals snoepjes met aardbeiensmaak, als bijdrage aan een gezonder voedingspatroon. Maar wel voor het verminderen van verlamming en weerstand door de Schijf van Vijf als ijkpunt/norm te gebruiken. Geen verandering zonder een eerste stap. Geen marathon nodig om in beweging te komen.