Adema zet nieuwe NVWA-tarieven door: bedrijfsleven betaalt € 30 miljoen meer

Landbouwminister Piet Adema voert het nieuwe kostprijsmodel voor de NVWA per 1 januari 2023 in, ondanks de oproep van het bedrijfsleven. Ook regeringspartijen VVD en D66 pleitten eerder om het stelsel niet in te voeren voordat het totale Programma Herzieningen Kostprijs en Tarieven NVWA is afgerond.

LTO Nederland is zeer kritisch over het nieuwe kostprijsmodel om de tarieven voor onder andere NVWA-keuring te bepalen. “Het vertrouwen van de brancheorganisaties in de land- en tuinbouw in eerlijke NVWA-tarieven is tot het absolute nulpunt gedaald”, laat LTO Nederland weten. Het ministerie houdt zich volgens hen niet aan de afspraken die zij met het bedrijfsleven maakte en negeert diverse oproepen om de tariefswijzigingen uit te stellen.

Adema: Nieuwe systematiek transparanter

In een brief aan de Tweede Kamer schrijft Adema dat de nieuwe wijze van kostprijsberekening voor keuringen en andere diensten van de NVWA beter is dan het oude stelsel. De nieuwe systematiek is preciezer en transparanter. Omdat de systemen zijn ingericht om op de nieuwe werkwijze te gaan draaien, is het volgens de minister slecht uitvoerbaar en financieel en juridisch risicovol om in 2023 nog met het huidige systeem te blijven werken. “Ik realiseer mij echter terdege dat veel bedrijven in bijzondere economische omstandigheden verkeren. Het kostendekkend maken van de tarieven en proces daaromheen heeft de relatie tussen LNV en bedrijfsleven geen goed gedaan. Ik zet mij in om het vertrouwen te gaan herstellen”, schrijft Adema.

De kritiek vanuit het bedrijfsleven heeft wel tot enige aanpassingen geleid, zegt Adema. Zo is de verdeling van kosten over start- en kwartiertarieven aangepast. Ook is de splitsing van categorieën slachthuizen en een splitsing tussen import en export fytosanitair teruggedraaid. Op die manier moet het bedrijfsleven meer zelf kunnen sturen om de kosten ook neer te leggen bij de schakel waar het profijt van de werkzaamheden van de NVWA neerslaan. LTO Nederland vreest echter dat de hogere keuringskosten uiteindelijk worden doorberekend naar de boer.

Er is al jarenlang discussie over de verdeling van de kosten van de NVWA tussen overheid en bedrijfsleven. In 2021 startte LNV daarom het Programma Herziening Kostprijs en Tarieven NVWA. In het coalitieakkoord is afgesproken dat NVWA-tarieven kostendekkend worden. Op dit moment betaalt het ministerie van landbouw jaarlijks zo’n € 35 miljoen, waarmee de kosten deels gedempt worden voor het bedrijfsleven. Het bedrijfsleven betaalde afgelopen jaren zo’n € 70 miljoen aan keurings- en certificeringskosten.

Grote gevolgen voor kleinere slachterijen

Wageningen Economic Research (WEcR) concludeert in een onderzoek in opdracht van LNV dat de berekende tariefstijgingen op zichzelf geen ‘onoverkomelijke maatschappelijke gevolgen’ heeft. Uit de studie blijkt dat varkensslachterijen gemiddeld 19,3 cent meer moeten gaan betalen per geslacht varken. Als dit volledig wordt doorberekend naar een varkenshouder, daalt het bedrijfsinkomen gemiddeld met 2% De kosten van exportcertificering van levende varkens gaan met 35% omhoog.

Voor kleinere slachterijen hebben de nieuwe tarieven wel grote gevolgen. Daarom voert LNV een ‘demping’ van de kosten voor slachterijen door die minder dan 1.000 GVE per jaar slachten. Daarnaast draagt LNV € 8,6 miljoen bij ter compensatie van de reistijd van NVWA’ers, die als werktijd wordt berekend.