Cao’s voor zzp’ers een slechte mix

Cao’s worden traditioneel tussen werkgevers en werknemers gesloten en nu zijn er al negen cao’s die specifieke bepalingen voor zzp’ers bevatten. Ik dacht altijd dat cao’s nodig waren om de ’zwakke’ werknemer te beschermen tegen de ’sterke’ werkgever. Blijkbaar hebben zzp’ers deze bescherming ook nodig. En dat is de wereld op zijn kop. Zelfstandigen zijn geen werknemers en moeten ook niet zodanig behandeld worden.

Bescherming tegen onredelijke lage tarieven

Inmiddels zijn al in diverse sectoren afspraken gemaakt. Zo geldt de cao tegenwoordig ook voor de zzp’er die werkzaam is in de architectuur, toneel en dans, en kunsteducatie. Meestal wordt in de cao een minimumtarief vastgelegd om zzp’ers te beschermen tegen onredelijk lage tarieven. En dit is volgens sommigen met name nodig voor bepaalde groepen kwetsbare zzp’ers. Denk dan bijvoorbeeld aan maaltijd- en pakketbezorgers die vatbaar zijn voor uitbuiting. Voorstanders stellen dat dergelijke maatregelen essentieel zijn om deze groep te beschermen.

Schijnzelfstandigheid

Maar aan de andere kant zijn er bezwaren die niet genegeerd kunnen worden. Ik twijfel sterk of het inlijven van zzp‘ers in cao’s verstandig is. Het wezen van het zzp-schap is dat je eigen baas bent. Je stelt zelf jouw werktijden, locaties en tarieven vast. De opname van afspraken over zzp’ers in de cao ondermijnt deze fundamentele aspecten en dat is zorgwekkend. Ik denk dat “de vrije ondernemer” verloren gaat in een poging om gelijke voorwaarden te creëren.

Bovendien wordt het vraagstuk van de zzp-status zo wel heel ingewikkeld. Ben je wel een (fiscaal) ondernemer als er van alles in een cao voor je geregeld is? Het onderscheid tussen legitiem zelfstandig ondernemerschap en schijnzelfstandigheid is vaak vaag en leidt nu al tot juridische complicaties. En accepteert de belastingdienst je nog wel als ondernemer als je tarief al vaststaat in een cao?

Uiteindelijk is het mixen van zzp‘ers met cao’s een beetje als het proberen om twee verschillende muziekstijlen in één nummer te stoppen. Het klinkt als een goed idee, maar de uitvoering kan lastiger zijn dan gedacht.