IPCC: landbouwproductie in gevaar door klimaatverandering

Dat zegt het internationale klimaatpanel IPCC in zijn nieuwste klimaatrapport dat maandag in Berlijn is gepresenteerd. De agrarische productie kan in noordelijke gebieden stijgen doordat het klimaat daar gunstiger wordt, maar dat kan de grote verliezen elders, vooral in zuidelijk Europa, niet opvangen. Bij opwarming worden de mogelijkheden om te irrigeren steeds meer beperkt door watertekorten. Door droogte en hitte nemen gewasopbrengsten af.

De grens tussen Noord en Zuid is niet heel scherp. Nederland ligt op de IPCC-kaarten in een overgangszone waar ook belangrijke risico’s zijn, met name bij een opwarming van meer dan anderhalve graad.

Vier sleutelrisico‘s

Naast vermindering van agrarische productie noemt het IPCC nog drie belangrijke risico’s: acute gezondheidsproblemen door hittegolven en waterschaarste. Met dat laatste krijgt in Zuid-Europa meer dan een derde van de bevolking te maken bij 2 graden temperatuurstijging. Bij 3 graden verdubbelt dat aantal. West- en Centraal-Europa krijgen bij 3 graden ernstige watertekorten.

Overstromingen

Groot gevaar is de groeiende kans op overstromingen door rivieren en vanuit de zee. Bij 3 graden stijging gaat de kans op overstromingen langs de kust met een factor 10 omhoog, terwijl de kans op overstroming van rivieren verdubbelt. Het IPCC noemt de zeespiegelstijging een existentieel gevaar voor mensen in kustgebieden, vooral na 2100.

Het panel benadrukt dat wereldwijd gezien vooral het armere deel van de bevolking gevaar loopt: 3,3-3,6 miljard mensen krijgen te maken met hitte, overstromingen en mogelijk water- en voedselgebrek.

Uitstoot van broeikasgassen moet snel dalen

Om de risico’s het hoofd te bieden is veel meer aandacht nodig voor zaken als irrigatie, bodembeheer, nieuwe gewassen, wateropslag en ruimte voor water, aldus het IPCC. Wereldleiders hebben op de vorige klimaattop in Glasgow, in november vorig jaar, nog eens benadrukt dat de grens van 1,5 graad niet moet worden overschreden. Om dat voor elkaar te krijgen, zal de uitstoot van broeikasgassen snel en fors moeten gaan dalen, waarschuwde het IPCC in tal van eerdere rapporten. De plannen die landen daar tot nog toe voor hebben gemaakt, zijn bij lange na nog niet afdoende.

Een van de beloftes die landen in Glasgow deden is dat ze voor de volgende top, eind dit jaar in Egypte, hun ambities in lijn zullen brengen met ‘1,5 graad’.

‘Feiten onmiskenbaar’

VN-topman António Guterres wees er bij de presentatie van het rapport op dat nu bijna de helft van de wereldbevolking in de gevarenzone leeft. “De feiten zijn onmiskenbaar.” Hij ziet rapport als een ‘vernietigende aanklacht’ tegen de internationale gemeenschap die er volgens hem niet in slaagt in actie te komen. “De grootste vervuilers op de wereld zijn schuldig aan brandstichting van ons enige huis.”

De natuur kan onze redding zijn, maar alleen als we haar eerst redden

Inger Andersen, chef van het milieubureau van de Verenigde Naties (UNEP), sluit zich hierbij aan. “Klimaatverandering loert niet om de hoek. Het ís er al”, aldus Andersen. Dat bepaalde landen en mensen vele mate kwetsbaarder zijn voor de gevolgen voor klimaatverandering noemt ze een groot ‘klimaatonrecht’.

De chef van het milieubureau moedigt wereldleiders aan om meer te investeren om klimaatverandering en de gevolgen ervan tegen te gaan. “De natuur speelt daarbij een grote rol”, zegt ze. “De natuur kan onze redding zijn, maar alleen als we haar eerst redden.”

Medeauteur: Johan Oppewal