Benutten oorlog voor eiwittransitie is goochelen met tijdsdimensies

Rond het debat van de landbouwcommissie in de Tweede Kamer over de Nationale Eiwitstrategie eerder deze week hoorden we verschillende experts en politici zeggen dat de veevoercrisis door de Oekraïne-oorlog de aanzet zou moeten zijn voor een drastische vervanging van dierlijke eiwitten. Het acute probleem dat is ontstaan door de tekorten op de veevoermarkt laat zien hoe kwetsbaar ons systeem is. Competitie tussen grondstoffen voor humane voeding in kwetsbare landen en diervoeding in westerse landen speelt dit jaar en vrij zeker helaas ook nog volgend jaar, en dat moeten we bijsturen.

Zorgvuldigheid en goed samenspel

Maar hoe verleidelijk ook, het is geen goed idee om nu naar aanleiding van deze acute problemen over te gaan tot drastische maatregelen om de eiwittransitie te versnellen. De omschakeling naar alternatieve eiwitten vraagt zorgvuldigheid en goed samenspel tussen wetenschappers en de vele bedrijven die gericht investeren in innovaties en duurzame oplossingen. De markt, lees consument, vraagt ook aandacht in de omschakeling. Nu paniekvoetbal spelen door het vermengen van de belangen zal de transitie eerder vertragen dan versnellen. De Tweede Kamer kan nu beter haar tijd besteden aan een Nationale Eiwitstrategie met een langetermijnhorizon waarin al de verschillende facetten die bij een transitie horen, een plek krijgen.

Deskundigen verwachten dat de alternatieve eiwitproductie pas na 2030 op het tipping point komt

Een transitie is per definitie een meerjarig proces omdat het complex is. Het gaat om een maatschappelijke systeemverandering. Een crisis kan een duwtje geven, maar alleen als het transitieproces dat duwtje kan verwerken. Dat is nu veel te vroeg. De eiwittransitie komt net op gang en de alternatieve (niet-dierlijke) eiwitmarkt is naar schatting minder dan 2%. De eerste start- en scale-ups hebben een plek in de keten gevonden. Grote voedingsbedrijven stappen ook meer en meer in. Grote onderzoeksprogramma’s lopen nog. Regelgeving moet nog aangepast worden om de nieuwe eiwitten goed in de voedselketens in te kunnen passen als ingrediënten. Consumentenvoorkeuren en -acceptatie beginnen net te komen, gevestigde belangen bieden nog geen ‘level playing field’ voor nieuwe eiwitten. Kortom, deskundigen verwachten dat de alternatieve eiwitproductie pas na 2030 op het tipping point komt om de bestaande dierlijke eiwitketen serieus te gaan vervangen.

Ongewenste effecten

De oorlog en de eiwittransities spelen zich af in verschillende tijdsdimensies. Als je die verhaspelt, krijg je ongewenste effecten die niet bijdragen aan de versnelling van de eiwittransitie en oplossen van het acute voedselprobleem voor mens en dier. Marktverstoring door politiek ingrijpen kan makkelijk investeerders afschrikken. Ook is de keten niet klaar om vraag en aanbod te laten groeien zonder negatieve prijseffecten die de consument of producten afschrikken.

Laten we ons niet gek maken door deze oorlog en de eiwittransitie koppelen aan de veevoercrisis

Het is begrijpelijk en verleidelijk om deze crisis te benutten om hervorming te versnellen, maar dan moet het wel functioneel zijn voor het veranderproces. Over een paar jaar als we tegen het tipping point van de eiwittransitie zitten, ontstaat vast momentum dat we kunnen benutten om de transitie te versnellen.

Meerjarige visie en investeringen

De Tweede Kamer kan nu beter haar tijd besteden aan een Nationale Eiwitstrategie met een lange-termijn horizon waarin al de verschillende facetten die bij een transitie horen een plek krijgen. Een meerjarige visie en investering hoort daar zeker bij zodat investeerders, bedrijven en consumenten vertrouwen krijgen in deze duurzame oplossingsrichting.

Laten we ons niet gek maken door deze oorlog en de eiwittransitie koppelen aan de veevoercrisis, maar een eigen meerjarige strategie ontwikkelen.