Kleine biologische varkenssector groeit gestaag door

Binnen het totale varkensvleessegment neemt biologisch een klein aandeel in. De sector heeft een stevige structuur gebouwd en groeit met de afzet mee.

De biologische varkenshouderij is een kleine sector in Nederland. In 2021 zijn er volgens het CBS 191 bedrijven met biologische varkens en 12 in omschakeling. Deze houden bijna 9.400 zeugen en 53.000 vleesvarkens. In 2015 waren dat 114 bedrijven met ruim 6.000 zeugen en 34.000 vleesvarkens. De totale vleesproductie bedraagt nu ruim 9.500 ton per jaar; in 2015 was dat bijna 6.200 ton. Varkensvlees heeft daarmee het grootste aandeel binnen biologisch vlees. Ten opzichte van regulier is het minder dan een procent.

Typerend voor deze sector is dat pas groei in productie plaatsvindt als er voldoende afzet voor is. Dat beperkt de kans op overproductie en prijsconcessies. De productie laat een gestage groei zien (zie grafiek). Alleen in 2020 is er een dip. De belangrijkste reden is de deelname van een aantal bedrijven aan de saneringsregeling varkenshouderij (srv). Ook was het rendement enkele jaren lager door Europese overproductie.

Ongeveer de helft van de productie blijft in Nederland, vooral naar supermarkten (vers en vleeswaren) en biologische slagerijen. Het totale marktaandeel is circa 4%. Van de export is Duitsland veruit het belangrijkste afzetgebied. Door een gestegen vraag leveren ook andere landen daar biologisch vlees. Vanuit het biologisch beginsel zou meer afzet in Nederland gewenst zijn maar dat is moeilijk.

Prijs vaststellen

Veruit de grootste afnemer van biologische varkens is De Groene Weg, onderdeel van Vion. Volgens directeur Allard Bakker slacht het bedrijf circa driekwart van de biologische varkens. De Groene Weg controleert een eigen keten. Verder zijn Westfort en Best Star Meat actief in het biologisch segment.

De Groene Weg stelt samen met de varkenshouders per kwartaal een prijs voor biggen en varkens vast. Dat gebeurt in overleg met de varkenshouders waarbij de ontwikkeling van de kostprijs en de marktbepalende factoren zijn. Over prijzen doen slachterijen geen uitlatingen maar volgens Bakker liggen prijzen sinds 2020 weer op een hoog niveau en realiseerden ondernemers afgelopen jaar goede marges. De prijs van biologisch varkensvlees in de winkel ligt circa 70% boven die van gangbaar, blijkt uit cijfers van het CBS.

Volgens Bakker is de vierkantverwaarding goed op orde, met één verschil met de gangbare sector: bijproducten als pootjes en snuitjes gaan als gangbare product naar verre bestemmingen. Op de totale opbrengst is het echter maar een beperkt deel.

Strategisch plan

Momenteel heeft ook de biologische sector last van de moeilijke markt waar consumenten voorzichtig zijn en de hoge consumentenprijs niet in het voordeel werkt van biologisch. Toch verwacht Bakker dat voor de langere termijn de productie en afzet zeker doorgroeien. De EU zet in op fors meer biologisch en Nederland presenteert hiervoor in september een strategisch plan. Uiteindelijk zal de consument bereid moeten zijn meer biologisch te kopen. De vergelijking met vegetarisch is volgens Bakker te maken. “Als iedereen één dag in de week biologisch zou eten, geeft dat al een enorme impuls.”