Rabobank: wereldwijd tekort aan melk

De melkaanvoer in de grootste exporterende zuivelregio’s inclusief de Verenigde Staten, Nieuw-Zeeland en de Europese Unie blijft ook in de eerste helft van 2022 dalen. Het gevolg is onder meer dat er nauwelijks zuivelproducten beschikbaar zijn voor de export. De prijzen voor basiszuivel en boerderijmelk zijn gestegen en blijven dat naar verwachting voorlopig ook doen. Dat stelt Rabobank vast in de kwartaalupdate voor zuivel.

In 2021 daalde de aanvoer van melk in de 7 regio’s al. In Nederland was dat bijvoorbeeld bijna 4% minder in het vierde kwartaal afgelopen jaar. Voor de 27 EU-landen en het Verenigd Koninkrijk gaat Rabobank voor het eerste kwartaal uit van een daling in de melkproductie van 0,5% ten opzichte van een jaar eerder. In het tweede kwartaal stabiliseert de productie dan ten opzichte van een jaar eerder.

Invloed oorlog Oekraïne

De directe impact van de spanningen door de oorlog in Oekraïne is nog relatief beperkt voor de zuivelmarkt in Nederland en de EU, aldus Rabobank. De grote klap zit vooral in de prijsstijgingen zoals voor energie en fors hogere andere kosten voor de zuivelindustrie en melkveehouders. De gevolgen op langere termijn door minder en duurder voer en kunstmest zijn nog lastig in te schatten.

Rusland was tot 2014 een van de grootste zuivelimporteurs, maar is sindsdien in snel tempo vrijwel zelfvoorzienend geworden voor zuivel. In 2014 stelde Rusland restricties in op alle grote zuivelstromen als reactie op Westerse sancties die volgden op de inname van de Krim.

Aan de vraagkant gaat Rabobank uit van een Chinese importbehoefte die veel lager is dan in 2021 door ruime voorraden in China en een aanhoudende productiegroei. Zo rekent Rabobank voor het eerste halfjaar op 4% groei van de melkproductie in China.

Structureel minder melk

De lagere productie in landen zoals Duitsland, Frankrijk en Nederland wijzen er volgens Rabobank op dat er rekening gehouden moet worden met lagere melkvolumes. In Nederland daalde de melkproductie in 2021 met 2,3% ten opzichte van 2020. In januari 2022 is 2,7% minder melk aangeleverd dan in dezelfde periode een jaar eerder. De kleinere productie in Nederland heeft als mogelijke oorzaak dat er minder beschikbare fosfaatrechten zijn. Dit zegt Marijn Dekkers, sectormanager melkveehouderij. “Ook lijkt het erop dat de benuttingsgraad van de fosfaatrechten daalt.”

Melkprijs verder omhoog

Door het beperkte aanbod blijft de melkprijs verder stijgen. De prijzen voor de basiszuivelproducten in Europa blijven stijgen. De gemiddelde melkprijs in de 27 EU-landen is sinds oktober 2021 gestegen met 8,0% tot € 41,79 per 100 kilogram melk in januari 2022. In de komende maanden zal de gemiddelde melkprijs in de EU-27 naar verwachting nog verder stijgen. De prijsstijgingen voor zuivelproducten zijn nog niet volledig doorberekend in de melkprijs voor de boer.

Tegelijkertijd stijgen ook de kosten sterk door de geopolitieke spanningen als gevolg van de oorlog in Oekraïne. Dat heeft grote gevolgen voor de energieprijzen, maar de beschikbaarheid van krachtvoer en kunstmest is onzeker.

Los van de onzekerheid over de prijzen en kosten is de vergunningsproblematiek een rem op investeringsplannen, volgens Dekkers. Zonder zekerheid over aantallen dieren die zijn toegestaan op een locatie is ook geen goede analyse te maken van verschillende scenario’s.