Voedselaanbod moet in zijn geheel gezonder

Strengere afspraken tussen politiek en voedingsmiddelenindustrie zijn nodig om het voedselaanbod gezonder te krijgen. Met vrijblijvendheid en alleen herformulering van ongezonde producten gebeurt dit onvoldoende.

Het aanbod eten en drinken dat consumenten krijgen voorgeschoteld in winkels en horeca is veel te ongezond. Zo’n 80% van het aanbod, de aanbiedingen en de winkelpromoties van supermarkten, valt niet in de Schijf van Vijf. Bijna alles wat de horeca promoot, valt niet onder de noemer gezonde voeding. De verleiding is dus groot om een slechte keuze te maken.

Hoewel de voedingsmiddelenindustrie beterschap belooft, zoals in het Akkoord Verbetering Productsamenstelling (AVP) over 2014 tot 2020, gebeurt dat slechts mondjesmaat. Daarop komt van verschillende kanten kritiek.

Daarom komt het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport komt in de eerste helft van 2022 met een nieuw systeem om de gehaltes suiker, zout en verzadigd vet in bewerkte voedingsmiddelen te verlagen. Zowel het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM), de Consumentenbond als het Voedingscentrum roepen op tot strenge afspraken hierover. Want zonder dergelijke druk geen verandering. Vrijblijvendheid is niet het antwoord.

BASF: Groenten als ontbijt

Een gezond en duurzaam eetpatroon betekent meer groente op het bord op meer momenten op de dag. Dat moet zich uiten in een ontbijt met groenten en de supermarkt die gezond voor de consument gaat koken. Dat stellen experts die onlangs samenkwamen voor het rondetafelgesprek van BASF’s groentezadenbedrijf op de Dutch Food Dag in Venlo.

De grootste foodtrend is vegan, stelt foodtrend-analist Anneke Ammerlaan van Vision on Food. “Of, beter gezegd, plant-based. Voor alles wat dierlijk is, wordt gezocht naar plantaardige alternatieven.” Verder ziet ze groei in thuisbezorging, gezamenlijke moestuinen en versplintering in de markt in meer verschillende groepen met een focus op beleving of juist maximaal gemak.
Janine Luiten van GroentenFruit Huis geeft aan dat de ambitie van 250 gram groenten per dag veraf staat van de huidige 131 gram. Ze ziet vooral heil in het uitbreiden van de consumptiemomenten, naast de warme maaltijd. Dus groente bij ontbijt, lunch en als snack.

Het aanbod aan groente en fruit moet daarvoor worden vergroot en verbreed, vult Remco Havermans, bijzonder hoogleraar Jeugd Voeding en Gezondheid bij Maastricht University Campus, aan. Volgens hem kunnen groente en fruit vaker als alternatief worden aangeboden in allerlei vormen; zowel vers als bewerkt en in houdbare vorm in bijvoorbeeld supermarkt of tankstation. Ammerlaan stelt een Groenteconservatorium voor waar koks, voedingsdeskundigen en vakonderwijs zulke ideeën ontwikkelen.
Voor de veredeling geldt dat naast smaak, kleur en textuur, men moet letten op de voedingswaarde van gewassen. Vervolgens is het zaak om de producten aantrekkelijk te presenteren.

Afspraken en doelen

“De onlangs gepubliceerde herformuleringsmonitor van RIVM laat zien dat vooral in productgroepen waarvoor een AVP-afspraak is gemaakt een daling is te zien in suiker- en zoutgehaltes”, reageert het Voedingscentrum via een woordvoerder. “Het aantal producten dat voldoet aan het gestelde maximum ligt rond 70%. Dat betreft echter maar een deel van de verkrijgbare producten, omdat de afspraken vaak gemaakt zijn voor specifieke groepen producten. Bovendien blijven de afspraken over verzadigd vet achter.”

Scherpere afspraken en doelen zijn dus nodig. Dat is de inzet van het nieuwe systeem van productverbetering, waarvoor een getrapt systeem van criteria per productgroep is ingericht. Alle producten binnen een productgroep komen hierbij in aanmerking voor herformulering.

Eerder dit jaar liet RIVM de mogelijke impact zien op de inname van zout en suiker door de afspraken die in 2014 waren gemaakt. Op hetzelfde voedingspatroon scheelt dat gemiddeld 0,5 gram zout (een snufje) per dag en ongeveer twee suikerklontjes (7,5 gram).

Schijf van Vijf

“Dit illustreert dat productverbetering alleen niet genoeg is, ook als het wel sneller gaat”, stelt de woordvoerder van het Voedingscentrum. “Mensen moeten vooral gestimuleerd worden gezonder te gaan eten. Dat wil zeggen: meer voedingsmiddelen uit de Schijf van Vijf en minder producten die niet in de Schijf van Vijf staan.”

Herformulering richt zich vooral op die laatste categorie, zodat die producten minder ongezond worden. “Het Voedingscentrum vindt daarom dat productverbetering onderdeel moet zijn van een groter pakket aan maatregelen, dat erop gericht is de keus voor gezonde producten in de eetomgeving makkelijker te maken via bijvoorbeeld prijsmaatregelen of het vergroten van het aandeel gezonde voedingsmiddelen.”

Het ministerie verkent de mogelijkheden wettelijke verplichtingen en bindende afspraken rondom het voedselaanbod. De uitkomsten van deze verkenning komen begin 2022.