Zo zetten supermarkten in op de eiwittransitie

Hoe staan de supermarkten ervoor als het gaat om de eiwittransitie? Wat zijn de doelen? Eiwit Magazine inventariseerde dit bij de grote ketens. Het belangrijkste aankoopkanaal voor de Nederlandse consument maakt vorderingen, maar is er nog niet. “Het blijkt nog erg lastig om consumenten zover te krijgen vaker plantaardig te eten.”

Plantaardige eiwitten zijn aan een flinke opmars bezig. Dit wordt gestimuleerd vanuit de politiek en retailers en fabrikanten gaan er vol in mee. Vegan introducties worden steeds relevanter in verschillende categorieën. Plantaardige variaties op zuivel worden het meest verkocht, becijferde onderzoeksbureau Circana (voorheen IRI) onlangs. Niet alle consumenten zijn enthousiast, maar de groep die er in mee gaat, groeit gestaag. Toch kan het volgens de Superlijst Groen 2023 nog een stuk beter bij de supermarktketens. Het grootste deel van de eiwitrijke producten in de reclamefolder bestaat nog steeds uit dierlijke producten: ruim 80% van die producten in de aanbieding bevat vlees, vis of kaas.

Jumbo wil naar 60% plantaardig, 40% dierlijk

Ketens zoals Jumbo zijn wel degelijk actief op dit terrein, hoewel uit dezelfde Superlijst Groen bleek dat de keten toch nog 40% van de dierlijke eiwitten in de aanbieding doet met kwantumkorting (drie voor de prijs van twee). Evenwel zet Jumbo stappen. “We vinden dat gezonder en duurzamer eten begint met een goede basis, die steeds meer bestaat uit plantaardige producten”, laat woordvoeder Linda Roovers weten. “In lijn met de Nationale Eiwitstrategie willen we dat in 2030 50% van onze verkochte eiwitten plantaardig is en maximaal 50% dierlijk. Wij hebben in 2023 een nulmeting uitgevoerd en 32% van onze verkoop in 2022 bestond uit plantaardige eiwitten en 68% uit dierlijke eiwitten.” In oktober gaf Jumbo aan de doelstelling nog verder te willen aanscherpen, naar 60% plantaardig en 40% dierlijk.

Met name vegetariërs bleken het niet prettig vinden als zij hun vleesvervangers tussen het vlees moeten vinden

Jumbo wil met een set van acties en maatregelen de doelstelling behalen. “Dat doen we met uitbreiding van het assortiment vegetarische en plantaardige producten”, zegt Roovers, “maar ook door bij promo’s eveneens een plantaardige keuze aan te bieden.”

Van de recepten die Jumbo deelt via verschillende kanalen zoals Jumbo.com en het eigen magazine, is inmiddels 48% vegetarisch en 5% vegan (mei 2023). Roovers: “De recepturen en gerechten bevatten niet alleen vleesvervangers, maar ook peulvruchten, noten en groente en fruit. Daarnaast nemen we elk jaar deel aan de Nationale Week Zonder Vlees & Zuivel. Daarin brengen we ons groeiende aanbod vleesvervangers en plantaardige producten uit het zuivelschap onder de aandacht.”

Vlees en vleesvervanger niet in één schap bij Jumbo

Jumbo bekijkt continu hoe het klanten op een laagdrempelige manier kan bewegen om vaker een vega(n) alternatief te proberen. “Daarom hebben we begin dit jaar in zeven winkels verspreid over het land een pilot gedaan waarbij de vleesvervangers werden geplaatst naast het vleesproduct”, legt Roovers uit. “Klanten konden bijvoorbeeld de keuze maken uit kipschnitzels, varkensschnitzels, biologische schnitzels of een van de vega(n) varianten. We hebben er veel van geleerd, maar het heeft er niet toe geleid dat we de schapindeling aanpassen. Vegetariërs en veganisten bleken hun producten minder gemakkelijk te kunnen vinden en vleeseters en flexitariërs lieten zich nauwelijks verleiden tot een andere keuze. Vervolgonderzoek over de presentatie van deze producten is daarom nodig.”

Jumbo ziet wel een toenemende vraag naar eiwitrijke producten. “Tegelijkertijd blijkt het in de praktijk nog erg lastig om een deel van de consumenten zover te krijgen vaker plantaardig te eten”, aldus de woordvoerder.

Albert Heijn: minder milieubelasting bij meer plantaardig

Albert Heijn, dat volgens Superlijst Groen nog 55% van de dierlijke eiwitten in de aanbieding heeft, laat weten dat een meer plantaardig voedingspatroon de belasting op het milieu verlaagt. Om die reden zet de marktleider er vol op in. “Plantaardige voeding heeft vaak een kleinere uitstoot en voor de productie is relatief minder land en water nodig”, stelt woordvoerder Pauline van den Brandhof. “Daarnaast kan de productie van plantaardige eiwitten makkelijker worden opgeschaald om de groeiende wereldbevolking te voeden. ” Zo heeft de marktleider op een aantal verspakketten een sticker geplakt met uitleg over de wijze waarop er een vega-variant van gemaakt kan worden.

De keten heeft ambitieuze doelen gesteld als het gaat om de eiwittransitie. In 2025 wil Albert Heijn dat 50% van de verkochte eiwitten van plantaardige oorsprong is en in 2030 60%. Nu is dat nog 44%. Daarom introduceerde Albert Heijn in september AH Terra, een nieuwe eigenmerk-lijn van zo’n 200 plantaardige producten, waarvan 58 nieuwe. Bij het ter perse gaan van Eiwit Magazine is nog niet bekend of de range aanslaat. “We testen voortdurend hoe we klanten mee kunnen nemen in deze beweging en geloven sterk in onze route”, aldus Van den Brandhof. “Het vega(n) assortiment is prominent zichtbaar in de looproute. We hebben meer dan duizend vega(n) producten en dat wordt steeds verder uitgebreid. Als iedereen al een dag per week plantaardig eet, kan er een enorme stap worden gemaakt in de eiwittransitie.”

Als iedereen al een dag per week plantaardig eet, kan er een enorme stap worden gemaakt in de eiwittransitie

Plus wil naar 60% plantaardig en 40% dierlijk

Uit de eerder aangehaalde Superlijst Groen blijkt dat Ekoplaza, Lidl en Albert Heijn relatief het meest duurzaam zijn, gevolgd door Jumbo, Dirk en Aldi in de middenmoot en Plus als achterblijver. Behalve Plus hebben de ketens voor het eerst de verhouding dierlijke/plantaardige eiwitten in de verkoop gemeld. Daarbij moet overigens ook worden aangetekend dat niet alle supermarktketens voorkomen in de lijst. De lage positionering van Plus heeft onder meer te maken met het niet doorgeven van genoemde cijfers.

Want ondanks de lage plaats op de Superlijst Groen behaalde Plus dit jaar opnieuw de eerste plaats in het GfK MVO (Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen) Rapport. Die positie behaalde de keten ook al van 2015 tot en met 2021. Plus heeft ook dit jaar in het jaarlijkse MVO-verslag een concrete plantaardige doelstelling opgenomen. In lijn met het advies binnen de Schijf van Vijf, kent de verhouding een balans van 50% plantaardig en 50% dierlijk. “Maar wij voelen een duidelijke urgentie om sneller stappen te zetten”, laat Plus-woordvoerder Elise van Ee weten. De keten heeft gekozen voor een aanscherping en verbindt zich aan een eiwitverhouding van 60% plantaardig en 40% dierlijk in 2030.

Plus was al in een vroeg stadium bezig met deze ontwikkeling. In 2017 introduceerde de keten al het ‘Flexitariërs-eiland’. Dit eiland bleek al snel niet groot genoeg. “Nu vinden klanten door de hele winkel plantaardige producten”, aldus Van Ee. Plus is aan het inventariseren wat de vernieuwde doelstelling per categorie betekent. Onlangs introduceerde Plus een nieuwe vegetarische vleeswarenlijn: ‘Vega met Smaak’.

Vleesvervanger niet bij vlees in Plus

De vleesvervangers bij Plus liggen nu in de winkel niet bij het vlees. Van Ee: “In een van ons laatste klantenonderzoeken kwam naar voren dat met name vegetariërs het niet prettig zouden vinden als zij hun vleesvervangers tussen het vlees moeten vinden. Dit is een inzicht dat wij zeker willen meenemen. Het zou kunnen dat vleesvervangers straks op meerdere plekken in de winkel te vinden zijn.”

Plus is continu aan het experimenteren met de positionering in het schap van vegetarische en plantaardige producten. De woordvoerder constateert dat veel klanten minder vlees proberen te eten. “Men kiest vaker voor enkele dagen zonder vlees of voor kleinere porties. Dat kan ingegeven zijn door milieu-overwegingen en/of dierenwelzijn. Kosten en gezondheid zijn soms ook een belangrijke motivatie om te kiezen voor plantaardig. Vlees is tegenwoordig duurder. Overigens blijft voor veel consumenten de eiwittransitie een complex begrip.”

Lidl: proef met vleesvervanger in vleesschap

Ook Lidl neemt verantwoordelijkheid en heeft een concrete doelstelling uitgesproken. De discounter wil dat in 2030 50% van de verkochte eiwitten van plantaardige afkomst is en niet meer dan 50% van dierlijke eiwitten. Nu is 38% plantaardig en 62% dierlijk. Met een strategie voor bewuste voeding stelt Lidl internationaal doelen om klanten tegen 2030 een verbeterd aanbod tegen de gebruikelijke lage prijs aan te bieden.

Om de verkoop van plantaardige varianten te stimuleren, is een groot deel van de vleesvervangers goedkoper dan de dierlijke variant. Ook binnen de categorie zuivel is een aantal alternatieven voordeliger. Een pilot van vleesvervangers in het vleesschap bij Lidl loopt nog. “Derhalve kunnen wij nu nog geen uitspraken doen over de resultaten”, aldus Lidl.

Aldi wil in 2030 naar 50/50

De van oorsprong Duitse discounter Aldi monitort de verkoop van eiwitten en rapporteert hierover in samenwerking met de Green Protein Alliance en Natuur & Milieu. “De zuivelvervangers liggen direct naast de zuivelproducten en de vleesvervangers liggen in de buurt van de vlees- en visproducten”, stelt Aldi-woordvoerder Tamara van der Sleen. Zij hoopt dat dit helpt de doelstelling te behalen. “We streven ernaar om in 2030 een balans te bereiken waarbij 50% van onze eiwitverkoop bestaat uit plantaardige eiwitten en 50% uit dierlijke eiwitten.”