Coöperatief model in Franse landbouw brokkelt af

Door de steeds grotere omvang van de coöperatieve ondernemingen, met omzetten in de vele miljarden, hebben de leden van coöperaties nauwelijks meer invloed en voelen ze zich daardoor ook steeds minder betrokken bij ‘hun’ coöperatie. Nieuwe bestuurders vinden, is dan ook een steeds groter probleem voor Franse coöperaties in de agribusiness.

Als organisaties voor en door boeren, moeten de coöperaties een sterke band met hun leden behouden

“Dat ondermijnt op den duur dit historische model met zijn vele troeven voor de boeren, maar ook voor het economische en sociale leven op het platteland”, constateren coöperatiedeskundige Xavier Hollants en agronomisch ingenieur en oud-veehouder Rodolphe Bonsacquet na een enquête onder meer dan 2.000 coöperatieleden. “Wij roepen de coöperaties op om alle middelen die ze tot hun beschikking hebben in te zetten om het tij te keren. Als organisaties voor en door boeren, moeten de coöperaties een sterke band met hun leden behouden. Die boeren zijn tegelijkertijd houders van hun lidmaatschap, leveranciers van agrarische grondstoffen en klanten. Des te minder ze zich betrokken voelen, des te meer dreigt de coöperatie in een leegte te belanden waardoor haar economische ontwikkeling stokt wat uiteindelijk weer negatief uitpakt voor de boerenbedrijven.”

2.200 agrarische coöperaties in Frankrijk

Volgens de laatste gegevens telt Frankrijk 2.200 van die agrarische coöperaties. Drie op de vier agrariërs is bij een ervan aangesloten, terwijl de coöperatieve bedrijven met een gezamenlijke omzet van rond € 90 miljard 40% van de Franse voedingsindustrie voor hun rekening nemen en met hun 190.000 werknemers ook een van de belangrijkste sectoren op de arbeidsmarkt vormen.

De grootste is InVivo, dat bijna 200 aangesloten kleinere coöperaties omvat en een omzet draait van € 12 miljard. InVivo vermeldt nergens, min of meer tekenend voor het onderzoek, hoeveel agrariërs zijn aangesloten. Groupe Avril, noemt dat wel: 12.000 boerenbedrijven, € 9 miljard omzet en 7.400 werknemers. Terrena telt ruim 20.000 agrariërs, 12.400 werknemers en een omzet van ruim € 5 miljard. Vivescia telt 10.000 geassocieerde boeren, een omzet van € 3,8 miljard en 6.000 werknemers. Het suiker- en ethanolbedrijf Tereos heeft 11.200 leden en een omzet van € 6,6 miljard en de coöperatie van varkenshouders Cooperl telt ruim 2.000 leden en draait bijna € 3 miljard aan omzet.

Invloed van individuele lid op de organisatie gering

Door de veelal getrapte structuur, de vele internationale business-activiteiten tot in Brazilië, Australië en China aan toe, maar ook door het multisectorale karakter is de invloed van het individuele lid op de organisatie waar uiteindelijk het geld wordt verdiend gering. De websites staan weliswaar vol verhalen en foto’s over het coöperatieve model en de vertegenwoordiging van de leden, maar de werkelijkheid is anders, constateren de onderzoekers. “Wat het meest als reden genoemd wordt, is een gebrek aan tijd, vooral als het gaat om het lidmaatschap van het bestuur of de raad van toezicht. Daarnaast deinst men ook terug voor de vereiste kennis en voor de reistijd naar de vaak verre vergaderingen”, aldus Bonsacquet.

“Ook minder nadrukkelijk genoemde argumenten zijn reden voor alarm. Het oude idee van een collectieve en gemeenschappelijke maatschappij, gemotiveerd door grote ideeën als het voeden van de wereld waar iedereen zich achter schaarde, bestaat niet meer. Daarmee is ook de betrokkenheid bij de coöperatie verdwenen. Daarbij komt nog de kloof tussen de beloften die de coöperatie doet en de werkelijkheid die men in het veld ondervindt. In dit soort organisaties komt dat vaak voor, maar dat wordt steeds slechter ontvangen.”