Eerste schadeschattingen wijzen op forse impact

Geen enkele sector ontkomt aan de gevolgen van het coronavirus. Ook de land- en tuinbouw niet. De eerste schattingen van de economische schade wijzen op een forse impact. Vooral de plantaardige sectoren worden getroffen. De verwachting is dat de schade nog verder oploopt naarmate de maatregelen worden verlengd.

Eerste inschattingen

Hoewel het niet eenvoudig is en niet iedereen zich eraan durft te branden, maakten verschillende organisaties eerste inschattingen van schadebedragen in de sector. Zo berekende LTO een omzetverlies van bijna € 5 miljard in het komende halfjaar in alleen de primaire sector. ABN Amro raamt dat de agrarische sector dit jaar 2% minder aan volume produceert en dus afzet. De gehele tuinbouwsector, dus niet alleen de primaire tuinbouwsector, houdt rekening met een schade van € 5 miljard voor de komende twee maanden. De sierteelt schat de schade op ruim € 2 miljard. BO Akkerbouw raamt het schadebedrag voor alleen aardappeltelers op € 160 miljoen tot € 200 miljoen. Uit een ledenpeiling van de NAV blijkt dat 14% van de akkerbouwbedrijven meer dan € 100.000 schade verwacht. Handelsbedrijven in de bloembollensector verwachten dat de schade door het coronavirus kan oplopen tot € 160 miljoen.

Oorzaken schade

Verschillende factoren veroorzaken de financiële schade. Afzetmogelijkheden nemen af, onder andere door het sluiten van de horeca in zowel Nederland als exportlanden. Mede daardoor dalen de prijzen. Daarnaast zijn er zorgen over personeelstekort door seizoensmedewerkers die mogelijk niet naar Nederland willen of kunnen komen en hoger ziekteverzuim. Ook logistieke beperkingen kunnen een rol spelen. Lambert van Horen, analist bij Rabo Research, noemt als voorbeeld hiervan de beperkingen van het vliegverkeer, wat vooral voor hoogwaardige goederen als uitgangsmaterialen een probleem kan zijn.

Bij knelgevallen denk ik aan de sierteeltsector en de zorgboerderijen. Hoe langer de crisis duurt, hoe moeilijker het wordt

Op basis van deze factoren komt LTO op de bovengenoemde omzetverliezen in de primaire sector van € 5 miljard. Maar, “Dat bedrag kan heel snel oplopen als de crisis verergert of lang aanhoudt”, aldus voorzitter Marc Calon.

Goede buffer

Roel Jongeneel, landbouweconoom bij Wageningen Economic Research (WER) waagt zich liever niet aan een snelle schatting. “Het bedrag van LTO lijkt me aan de hoge kant, maar nu met alle onzekerheden over hoe lang de crisis nog aanhoudt, zeg ik ook niet dat het geen bedrag in deze orde van grootte zou kunnen zijn.” WER staat zelf aan de start van een onderzoek naar de economische impact op de sector, daarom kan Jongeneel zelf nog geen inschatting maken. Hij merkt wel op dat sommige sectoren een goede buffer hebben kunnen opbouwen de afgelopen tijd, maar dat er zeker knelgevallen zullen zijn. “Ik denk dan aan de sierteeltsector en de zorgboerderijen. Hoe langer de crisis duurt, hoe moeilijker het wordt.”

ABN Amro spreekt in haar sectorprognose van een volumedaling van 2% dit jaar in de agrarische sector. Hier zijn prijsdalingen niet in meegenomen. In 2019 was er nog een volumegroei van 1%. Vooral de sierteelt zorgt voor de volumedaling, zo legt sectoreconoom Nadia Menkveld uit. Om de daling te berekenen ,keek de bank onder andere naar de uitgaven aan voedsel. De uitgaven aan voedsel dalen met 1 tot 2%, zo schat ABN. veroorzaakt door de sluiting van de horeca en meer uitgaven in supermarkten. De verwachting van de bank is wel dat de sector in 2021 weer hersteld is en de volumegroei weer 1% is.

_{Lees verder onder foto}

Plantaardige sector

Het lijkt erop dat de plantaardige sectoren het hardst worden getroffen. “De sierteelt wordt zonder meer het hardst getroffen. Dat komt mede doordat die niet als vitale sector wordt gezien”, aldus Van Horen van Rabo Research. Hij merkt op dat de schadebedragen heel individueel zijn: “Elke ondernemer heeft zijn eigen problemen, het is moeilijk die allemaal over één kam te scheren.” Volgens Greenports Nederland loopt de schade in de sierteelt dit jaar op tot € 2,2 miljard, in het gunstigste scenario. In deze berekening zijn kostenbesparingen en het effect van het ingestelde noodpakket al meegenomen. “We zien nu veel acties om de sierteelt te helpen, maar zelfs als Nederlanders veel meer bloemen zouden kopen, zou dat geen echte zoden aan de dijk zetten. 80% van de bloemen wordt geëxporteerd. Om de schade te beperken is normalisering van de ketens het belangrijkste”, aldus Van Horen.

LTO rekent met € 2 miljard schade voor alleen de primaire glastuinbouw. Greenports Nederland becijfert de schade voor de gehele glastuinbouwsector op € 5 miljard. In de plantaardige sectoren, glastuinbouw niet meegerekend, rekent LTO op een schade van € 1,85 miljard. Orders bij kwekers van bomen en planten worden geannuleerd, de bloembollenhandel krijgt harde klappen en de afzet van fritesaardappelen is ingestort.

Wegvallen afzet pootgoed

André Hoogendijk, directeur van Brancheorganisatie Akkerbouw baseert het schadebedrag van aardappeltelers van € 160 miljoen tot € 200 miljoen op een aardappelprijs van 15 tot 20 cent per kilo van voor de crisis en 1 miljoen ton fritesaardappelen waar geen bestemming voor is. Daarnaast is er ook vraag naar pootgoed weggevallen, waarvan de BO de schade schat op minimaal € 10 miljoen.

Organisaties als LTO, POV en Greenports adviseren ondernemers om schade door de coronacrisis goed te documenteren

Uit een peiling van de Nederlandse Akkerbouw Vakbond (NAV) blijkt dat een derde van de akkerbouwers de schade door het coronavirus boven de € 50.000 schat. 14% verwacht meer dan € 100.000 schade. Zorgen zijn er vooral over de afzet van consumptieaardappelen. Over deze schadebedragen is echter ook twijfel bij onder andere experts van Countus en Flynth. Lambert van Horen van Rabo Research stelt dat een enquête meer een subjectieve peiling is in plaats van een goede schadeschatting. “Een ledenpeiling heeft zeker een functie om er achter te komen welke zorgen en problemen er leven, maar is minder geschikt om de schade in te schatten.”

Veehouderij en recreatie

De inschatting van schade voor de veehouderij is moeilijker. LTO rekent op minimaal € 130 miljoen omzetverlies. Bepalend hierin is of grenzen open blijven. Bij verstoringen in logistiek en handel zal de schade snel oplopen. Daarnaast hangt de schade af van in welke mate prijzen voor melk en vlees zullen dalen. De zuivelprijzen op de bulkmarkt voor melkpoeder, room en kaas dalen en de melkprijzen hebben ook een eerste daling laten zien. Ook de kalversector ondervindt flinke impact. De afzet loopt stroef door het wegvallen van de horeca als afzetkanaal.

_{Lees verder onder foto}

De multifunctionele landbouw, boerenbedrijven met een neventak, wordt direct geraakt door de coronacrisis. Vergaderlocaties, zorgboerderijen, educatieboerderijen en boerencampings ontvangen geen mensen meer. LTO schat de schade voor de gehele tak op zo’n € 35 miljoen per maand, wat kan oplopen tot € 55 miljoen als de recreatieactiviteiten in het voorjaar niet opgestart kunnen worden. Voor bedrijven in het toerisme loopt de schadepost in het hoogseizoen op tot € 40 miljoen. Volgens Stichting Vrije Recreatie (SVR) is 70% van de boerencampings gesloten. De schade voor dergelijke ondernemers kan naar schatting oplopen tot € 30.000 per bedrijf.

Ondanks dat boerderijwinkels die zich richten op de consument nog steeds open zijn, liggen de winkels die zich op horeca- en toerisme richten stil. De voorraden bij zelfzuivelaars lopen op. LTO schat de schade bij boerderijwinkels op korte termijn op € 3 miljoen per maand.