Hogere lonen voor open grenzen

Afgelopen decennia hebben de kapitaalbezitters meer baat gehad bij de globalisering dan de werkenden. Bedrijven betaalden minder belasting. Door het neoliberale beleid namen ook de inkomensverschillen binnen de samenleving toe, al is onder economen discussie hoe sterk dat effect precies was. Een gevoel van ongelijkheid is echter onmiskenbaar.

Grenzen dicht

In het verleden probeerde de sociaaldemocratie via de politiek die ongelijkheid recht te trekken, maar de klassenstrijd is niet meer wat die was, zo toonde de Franse econoom Thomas Piketty vorig jaar aan in zijn 1.100 pagina’s dikke ‘Kapitaal en Ideologie’. In de jaren vijftig en zestig zorgden sociale voorzieningen en goed onderwijs dat iedereen van de welvaart profiteerde. Veel kinderen die zich de armoede herinnerden, bleven dankbaar op sociaaldemocratische partijen (zoals bij ons PvdA) stemmen, maar veranderden het programma met meer nadruk op milieu, inclusiviteit van minderheidsgroepen en ontwikkelingssamenwerking.

Ze omarmden na de val van de muur de marktwerking. Waardoor de laagste inkomensklassen zich er niet meer thuis voelden, juist op het moment dat ze wat marktbescherming wel konden gebruiken. Ze werden daarmee in Europa, de VS en India naar uiterst links of uiterst rechts gedreven: als we het niet kunnen hebben over de verdeling van de koek, moeten we ervoor zorgen dat minder mensen voor de koek in aanmerking komen en moeten de grenzen dicht: brexit, America first, Hindu-nationalisme, et cetera.

Nadenken over concurreren met te goedkope arbeid

Die analyse van de Franse econoom gaat ook in Nederland op. Politicologen schatten dat zo’n 30% van de kiezers cultureel rechts en sociaaleconomisch links is. Kritisch op de EU. Zwevend tussen SP en PVV. Voor de food- en agribusiness zijn open grenzen van groot belang. Op korte termijn lijken lage lonen voor de export en de kapitaalverschaffers aantrekkelijk, maar wie de analyse van Piketty volgt, zou twee keer moeten nadenken over het concurreren met te goedkope arbeid, die we deels ook nog aantrekken uit het buitenland. Om Henry Ford aan te halen: mensen die meer verdienen, kunnen ook duurdere (en duurzamere) producten kopen.