Certificering van foodspecialisten bestaat 25 jaar

Het Vakcentrum, de brancheorganisatie voor zelfstandige detaillisten in food, non-food, fast moving consumer goods en franchisenemers, en Stichting Foodspecialiteiten Nederland hebben 25 jaar geleden de Certificering Foodspecialiteitenwinkels in het leven geroepen. Met de certificering worden foodspecialisten beoordeeld op onder meer kwaliteit en hygiëne.

Initiatief voor certificering van foodspecialisten

Rick Brantenaar is directeur van Stichting Foodspecialiteiten Nederland en manager speciaalzaken bij Vakcentrum. Zijn voorganger Barend Koelman heeft destijds het initiatief genomen voor de certificering. “Hij merkte dat ondernemers in de levensmiddelendetailhandel ondersteuning konden gebruiken. Ze hadden behoefte aan een spiegel, aan een soort APK die je als ondernemer moet ondergaan”, blikt de huidige directeur van Stichting Foodspecialiteiten Nederland terug. “In eerste instantie ging de certificering vooral om basale zaken, zoals het voldoen aan de wettelijke eisen. Dat was een hele klus, want er was heel veel regelgeving en deze veranderde ook nog eens snel. Ondernemers bleken vaak onvoldoende van deze wijzigingen op de hoogte te zijn. Daardoor waren ze in overtreding zonder dat ze dat door hadden.”

Zodoende werd een systeem opgezet waarbij ondernemers ieder jaar werden getoetst door ondernemers uit de branche en groothandelaren. “Dat is heel lang ontzettend goed gegaan, totdat sommige leden (onterecht) het gevoel kregen dat sprake was van vriendjespolitiek.”

Nieuwe opzet certificering

In 2017 werd Brantenaar gevraagd of hij Koelman wilde opvolgen als directeur. “Dat wilde ik wel, maar onder één voorwaarde: dat ik de certificering op de schop mocht gooien. Die toestemming heb ik gekregen.” Vervolgens is de certificering een jaar lang stopgezet en is hij keihard aan het werk gegaan om een nieuwe opzet te realiseren. “Ik heb FoodBase in Wageningen gevraagd om de certificering voor ons uit te voeren. Dit bedrijf heeft bewezen ondernemers op een onafhankelijke en zeer professionele manier te helpen met hun winkelbeleid.”

De opzet van de certificering is totaal veranderd. “Er wordt nu echt gekeken of ondernemers de hygiëne goed voor elkaar hebben. Zo worden monsters genomen om te controleren of de zelfgemaakte producten en het gebruikte gereedschap voldoen aan de eisen.” Daar zijn best veel ondernemers van geschrokken. “Ze dachten dat alles keurig schoon was, maar dat bleek helemaal niet zo te zijn. Bijvoorbeeld omdat ze voor het afdrogen een aantal keer dezelfde theedoek gebruikten.”

Beoordeling foodspecialiteitenwinkels

Het certificeringstraject omvat een onafhankelijke toetsing door ervaren en getrainde inspecteurs en professionele mystery-shoppers. De winkels worden beoordeeld op winkeluitstraling, hygiëne en voedselveiligheid, klantgerichtheid en klanttevredenheid. Het certificeringstraject heeft een looptijd van 24 maanden. Na twaalf maanden wordt tijdens een tussenevaluatie gekeken hoever de aanbevelingen zijn verwerkt en weer twaalf maanden later wordt opnieuw gekeurd.

De certificering is volgens Brantenaar niet heel lastig. “De meeste ondernemers hoeven weinig aanpassingen door te voeren in hun bedrijfsvoering, maar dat geldt vaak niet voor de startende ondernemers, met name de zij-instromers. Vaak hebben ze de praktische zaken allemaal goed voor elkaar, maar ontbreekt vooral kennis op het gebied van wet- en regelgeving.”

De stichting en het Vakcentrum kunnen hen daarbij helpen. “Wij hebben allerlei programma’s waarmee we ondernemers ondersteunen. Zo hebben we samenwerkingen met een verzekeringsmaatschappij, een accountantskantoor en met Gullimex op het gebied van hygiëne. Ook is er een partij die ondernemers helpt met hun sociale media en organiseren we workshops en inspiratiereizen.”

Sinds de nieuwe opzet is het aantal gecertificeerde winkels tussen 250 en 280% toegenomen

Brantenaar noemt de nieuwe opzet van de certificering een groot succes. “We zitten nu in het vierde jaar en we merken dat de ondernemers erg enthousiast zijn.” Dat blijkt ook uit het ledenaantal. “Sinds de nieuwe opzet is het aantal gecertificeerde winkels tussen 250 en 280% toegenomen. We hebben vier certificeringsrondes per jaar. Afgelopen kwartaal kregen we er alweer tien nieuwe gecertificeerde leden bij. Momenteel zijn er 110 gecertificeerde winkels en vertegenwoordigen de leden ongeveer 20% van de branche.”

Ook voor leveranciers aan foodspecialiteitenwinkels en horecaondernemers biedt de certificering toegevoegde waarde. “Als je als specialiteitenwinkel gecertificeerd bent, kun je samenwerken met grotere partijen. Zo zijn er inmiddels foodspecialisten die op lokaal niveau samenwerken met Van der Valk Hotels. Dat was vroeger uit den boze. Je kon daar als kaaswinkel of als delicatessenwinkel wel aankloppen, maar er was geen interesse, omdat werd samengewerkt met de vertrouwde groothandel. Nu kunnen deze ondernemers met hun certificering aantonen dat ze alles goed voor elkaar hebben. Dat wekt vertrouwen.”

Als je als specialiteitenwinkel gecertificeerd bent, kun je samenwerken met grotere partijen

Ook de Nationale Competities dragen daaraan bij. “Winnaars zoeken winnaars. We merken duidelijk dat de betere restaurants graag met de winnaars van onze wedstrijd willen samenwerken. Deze bedrijven kunnen elkaar versterken.”

Veel leveranciers zijn bij de branchevereniging betrokken door middel van sponsoring. “Zo zorgen ze ervoor dat we de kosten voor de ondernemers laag kunnen houden en dat we een keer per jaar een feest kunnen organiseren. Deze bedrijven krijgen ook de gelegenheid om in samenwerking met ons workshops en trainingen op te zetten.”

Foodspecialiteitenwinkels opnieuw ontdekt

Een belangrijke ontwikkeling in de branche is momenteel, net zoals in veel andere sectoren, de druk op personeel, weet Brantenaar. “Het is ontzettend lastig om jongere werknemers voor meer dan 24 uur aan het werk te krijgen.” Gelukkig zijn er ook positieve ontwikkelingen. “Sinds corona hebben mensen de foodspecialiteitenwinkels opnieuw ontdekt. We hebben een enorme boost gezien in de omzetten van 80% van de winkels. De overige 20% heeft wel een heel grote klap gekregen. Veelal lagen deze winkels middenin het centrum, toeristen en grensgebieden en misten ze de aanloop van passanten. Maar de 80% die het geluk had om op de juiste locatie te zitten, heeft een enorme groei in omzet en klantenaantallen gerealiseerd. Daar profiteren ze nu nog van. De omzetten stijgen nog steeds, maar door de inflatiegedreven prijsstijgingen nemen de volumes heel licht, met zo’n 1%, af. Dat zien we met name aan de onderkant van de markt. Deze consumenten kopen bewuster in.”

Brantenaar ziet de toekomst van de certificeringen heel positief. “We hebben een heel goede samenwerking met onze leden en proberen zo goed mogelijk naar hen te luisteren. Daardoor ontstaat verbinding en word je samen sterker. Zo ontstaat een krachtenbundeling.”