Easy Peasy: kennisgebrek bemoeilijkt opzetten kansrijke lokale peulvruchtenketens

De Belgische consument wil best meer betalen voor lokaal geproduceerde peulvruchten, maar gebrek aan kennis bemoeilijkt lokale productie en de opbouw van een afzetmarkt. Deze conclusie werd gepresenteerd op Easy Peasy, een kennisbijeenkomst in Gent over lokale productie van peulvruchten.

De opbouw van lokale productie en een lokale markt van peulvruchten is uitdagend, maar haalbaar en beloftevol voor kikkererwt, gele erwt en soja. Dit kwam uit vijf onderzoeksprojecten naar lokale peulvruchtenproductie.

Een groot obstakel is het gebrek aan kennis over peulvruchten. Niet alleen onder consumenten is de kennis beperkt, maar bij alle schakels van de keten. De keten, van teler, verwerker, retail tot de consument, is gewend aan producten waar meer over bekend is en die in hogere volumes worden geproduceerd.

Beperkte kennis onder consumenten

Onder Vlaamse consumenten is een uitgebreide vragenlijst afgenomen over peulvruchten. De consumenten waren op te delen in drie groepen; gemaksconsumenten, gewoonteconsumenten, en foodies. De groepen zijn qua grootte gelijk en vertegenwoordigen elk een derde van de respondenten.

Zowel gemaks- als gewoonteconsumenten eten weinig peulvruchten, hebben weinig kennis van peulvruchten en vinden de prijs belangrijk. Gemaksconsumenten vinden peulvruchten niet gemakkelijk in gebruik. Gewoonteconsumenten zijn niet gewend om peulvruchten te eten. De uitzondering hierop is de derde groep, Foodies. Zij vinden de prijs onbelangrijk en eten vrij regelmatig peulvruchten. Hun kennis van peulvruchten is ook aanzienlijk beter.

Een algemeen inzicht is dat de meeste consumenten geen onderscheid maken tussen eiwitrijke peulvruchten en andere peulvruchten. Hierdoor zien consumenten peulvruchten niet als een volwaardige eiwitcomponent en dierlijke eiwitvervanger.

Kant-en-klare producten van peulvruchten

Het aanbieden van peulvruchten in kant-en-klare peulvruchtproducten kan het tekort aan kennis bij consumenten over peulvruchten verhelpen. Denk aan brood verrijkt met eiwitten van peulvruchten, falafel, bonenburgers en ga zo maar door. Een kant-en-klaar product maakt meteen duidelijk hoe het bereid moet worden en waarmee het gegeten kan worden.

Kennisdeling nodig binnen keten

Peulvruchten zijn vaak kleinere teelten waarvan de kennis, ervaring en ondersteuning niet is opgebouwd en dat bemoeilijkt het opzetten van een lokale keten. In elke stap van de keten betekent dit ontwikkeling en experimenteren. De onderzoekers adviseren voortdurende onderlinge communicatie over verwachtingen, risico’s, investeringen en kosten. Dit resulteert in eerlijke verdeling van de lasten en maakt de korte keten robuuster. Nu is het vaak aan de teler om de eerste risico’s te nemen met een onbekend gewas.

Van de vijf gevolgde projecten is locosoy, een project over het opzetten van een lokale sojabonenketen, het meest uitgebreid in gesprek gegaan met de ketenpartners. Hierdoor zijn er goede afspraken gemaakt over kosten en investeringen. De algemene conclusie over alle projecten is dat het afspreken van een eerlijke prijs niet ter sprake is gekomen. Terwijl ook in de eerste opzet van een lokale keten die discussie al gevoerd kan worden.

Risicospreiding over de keten

De meestal duurdere lokale teelt kan gecompenseerd worden door simpelere, minder kostbare verwerking en verkoop later in de keten. Juist het kleinere geteelde volume is dan voordelig, omdat er lokale spelers te vinden zijn die de kleinschalige, minimale verwerking op zich kunnen nemen. Zo verwerkte één lokale partner kleine sojabonenvolumes tot meel voor verwerking tot brood en pasta. Met deze werkwijze worden risico’s en investering gelijkmatiger verdeeld over de keten en dat levert product op met reële prijs.

De onderzoekers benadrukken dat een eerlijke prijszetting een belangrijk punt is voor het opbouwen van een robuuste lokale keten. Na de eerste investering blijven alle ketenpartners ook op lange termijn goed verdienen aan de lokale peulvruchtenproductie.  

Lees ook: 1,5 jaar Bean Deal: Banden gesmeed, maar echte impact gaat nog komen

Onderdeel van Belgische eiwitstrategie

Het op de kaart zetten van de Belgische peulvruchten is, net als in Nederland, onderdeel van de Eiwitstrategie. De projecten kregen daarom de aandacht van de Minister van Landbouw, Innovatie en Economie, Jo Brouns, die langskwam op de kennisbijeenkomst. De minister zei: “Door alle schakels, waardes en knelpunten tegelijk te verkennen, kan de agrovoedingssector strategischer vooruitgaan met duurzame lokale eiwitproducten.”