Achterhoek als trekpleister voor foodies

Het begon met een studie van Wageningen UR, tien jaar geleden, vertelt Maurits Steverink, initiatiefnemer Smaakacademie/coördinator Achterhoek Food, en initiator van een excursie naar de Salone del Gusto in Turijn. ‘Kracht van de Achterhoek, de waarde van voedselketens voor de regio’, was de titel van die studie. Het belang van food voor de regio blijkt groot. 19% van de bedrijven in de Achterhoek is actief in de voedselsector, ze dragen 14% bij aan de inkomsten van de regio. Daarnaast is 18% van de werkgelegenheid in de Achterhoek gerelateerd aan de voedselsector. 78% van het oppervlak in de regio wordt benut door de landbouw en 11% is voor natuur. Steverink: “De landbouw bepaalt voor een groot gedeelte hoe de Achterhoek eruit ziet en hoe het er economisch gaat.”

De WUR beredeneert dat de schaalvergroting van agrarische bedrijven zal doorzetten als er niets verandert in de regionale strategie, en presenteert vier opties hoe het anders kan. Een ervan richt zich op kwaliteit, duurzaamheid, ambacht en identiteit. Steverink: “Daar ligt een groeimarkt voor de voedselproducenten, in de regio zelf en nationaal.”

Achterhoek Food

Diverse foodprojecten zien sinds 2016 in de Achterhoek het levenslicht dankzij financiële ondersteuning van LEADER Achterhoek. In de gemeente Winterswijk melden de eerste food- en agro-ondernemers zich. Chef-kok Nel Schellekens, bekend van haar ‘van kop tot kont’ benadering en het promoten van mannenvlees (vlees van mannelijke dieren), start een culinaire proeftuin in het Keunenhuis.

In geitenkaasboerderij Brömmels komt een kaasmakerij waar ook anderen gebruik van kunnen maken. Zo komt er naast geitenkaas nu ook buffelkaas en schapenkaas van andere ondernemers uit dezelfde ruimte. Vloermouterij Masterveld start als eerste een ambachtelijke vloermouterij in Nederland. Uit de streek afkomstig graan gaat het vermoutingsproces in, en dat levert streekbier op. Dit bier is van grondstof tot eindproduct afkomstig uit de Achterhoek. Een keten van verschillende partijen, zoals akkerbouwers, molenaars, de mouterij, brouwerijen en de lokale horeca is hierbij betrokken.

Andere Achterhoekse gemeenten volgen met hun duurzame foodprojecten. In Bronckhorst begint Ronald Pelgrom de Achterhoek Angus Experience, waarbij kalveren opgroeien en leven in de Achterhoek, in het zicht van de consument en de toerist. Zo start Groentekwekerij Gert Smits in De Heurne met de productie van een pompoensoort waarbij het om de pitten draait. Die worden gedroogd en verkocht als snack, of verwerkt tot pompoenolie. Eiwitrijke producten dus, bestemd voor de moderne keuken.

Nieuwe regionale keuken

Een strategie gericht op kwaliteit, duurzaamheid en identiteit vergt vakmanschap. Daarvoor ziet de Smaakacademie Achterhoek het levenslicht. De jeugd heeft immers de toekomst. Vakmensen uit de praktijk en zes mbo- en hbo-instellingen werken samen om nieuwe, smakelijke producten te ontwikkelen en te promoten. Zo wordt verder gewerkt aan de nieuwe Achterhoekse keuken. Studenten leren in de keuken te werken met producten uit de regio en presenteren nieuwe producten als ‘Pakk’, een 100% Achterhoeks koekje. Daarnaast krijgen oude Achterhoekse recepten een nieuw jasje.

Reis naar Salone del Gusto

De Smaakacademie organiseert een reis naar de Salone del Gusto in Turijn, een ‘smaaksalon’. Een doel is om gesprekken tussen de deelnemers tot stand te brengen. Die gesprekken komen er, zowel gestructureerd als spontaan. Zo geeft Suzanne Ruesink, melkveehoudster en initiatiefnemer van Suzies Farm, advies aan Maud Tomesen van Pluimveehouderij Tomesen, die een eierenautomaat heeft met een grote klantenkring. Enkele vleesproducten zie ze ook aanbiedt, verkopen nog niet naar wens, zoals de rollade. Suzanne adviseert om de rollade met kerst aan te bieden, als bereid product. Een nieuw inzicht voor de pluimveehoudster, die gewend is om te denken vanuit het pure product.

We moeten toe naar duurzamere en gezondere producten waar een afzet voor is, en dat vergt nieuw ondernemerschap

De Achterhoek is uiteraard niet de enige regio die gaat voor mooie producten en een strategie van duurzaamheid, biodiversiteit en identiteit. Het gonst van de initiatieven overal in het land. Dat kun je constateren bij de start van de Dutch Food Week. Het verschil is de aanpak. In de Achterhoek gebeurt het van onderen af, met ondernemers, studenten en docenten uit bijna alle scholen in het bereik. Binnen de Smaakacademie wordt gewerkt aan een learning community met ondernemers, studenten en docenten, die inzet op duurzamer én gezonder voedsel. Dat als het even kan van eigen grond komt.

Steverink: “We benadrukken ondernemerschap. Voor een onderscheidend product is er een afzetmarkt, binnen en buiten de regio. We moeten toe naar duurzamere en gezondere producten waar een afzet voor is, en dat vergt nieuw ondernemerschap. Zo krijg je meer geldstromen. De markt is groter dan afzet in de Achterhoek alleen. We kunnen internationaal voor de dag komen met onze producten. We zijn nu al tien jaar onderweg, maar het wordt al steeds meer één Achterhoeks smakelijk verhaal.”

Een bestemming worden voor foodies

De volgende stappen: de beleidsmakers van Achterhoek Food willen met de overheid, ondernemers en het onderwijs een Achterhoek Food Manifest opzetten met een uitvoeringsagenda en internationale samenwerking. De stip op de horizon is de food destination: een bestemming worden voor foodies. Een haalbaar doel, meent Steverink. Foodies vormen een interessante toeristische doelgroep. “Buitenstaanders zien inmiddels ook het Achterhoekse vakmanschap rond brood, kazen, wijn, bier en whiskey.”