Biodiversiteit heeft verdienmodel nodig

De Biodiversiteitsmonitor is in 2017 gelanceerd door FrieslandCampina, Wereld Natuur Fonds (WNF) en Rabobank. De monitor is eind vorig jaar ondergebracht in een nieuwe stichting met aan het roer ZuivelNL (Boerenorganisatie LTO, melkveehoudersvakbond NMV en zuivelorganisatie NZO), WNF en Rabobank. De stichting heeft als doel de Biodiversiteitsmonitor te beheren en verder te ontwikkelen.

Het instrument kreeg in de afgelopen periode weinig publiciteit. Op de achtergrond is er echter wel doorgewerkt. Zo is gesproken met BoerenNatuur over invulling van de onderdelen natuur en landschap en kruidenrijk grasland.

Inspanningen voor biodiversiteit compenseren en belonen

Doel van de monitor is om inzicht te geven in de impact van individuele melkveebedrijven op de biodiversiteit. Melkveehouders die zich inspannen en kosten maken om de biodiversiteit te vergroten, zouden hiervoor moeten worden beloond, of in ieder geval gecompenseerd, door bijvoorbeeld consumenten, overheden, leveranciers en financiers. Dit zou moeten resulteren in een stapeling van beloningen.

Vriend en vijand zijn het erover eens dat er tot op heden nog geen goed, breed inzetbaar verdienmodel bestaat. Wel zijn er wat bescheiden successen. Neem een marktinitiatief als de PlanetProof-melkstroom of gesubsidieerde projecten in de provincie Drenthe en binnenkort Noord-Brabant.

Lees ook: Doelen Biodiversiteitsmonitor vragen nog veel werk

Proef met rentekorting Rabobank verloopt moeizaam

Minder succesvol is tot nu toe het initiatief van Rabobank met rentekorting op leningen voor melkveehouders in Drenthe die werken aan biodiversiteitsherstel. Rabobank bevestigt dat het verstrekken van nieuwe, zogenoemde impactleningen binnen de pilot nog moeizaam verloopt. De bank is bezig zijn product aan te passen en komt hier in de loop van dit jaar op terug.

Alle partijen zijn stellig dat een goed verdienmodel essentieel is voor het slagen van de Biodiversiteitsmonitor. Duidelijk is dat een stapeling van beloningen voor de meeste melkveehouders nog wel even op zich laat wachten.

Tegelijk hebben melkveehouders via ZuivelNL al wel tonnen in ontwikkeling van het instrument geïnvesteerd. De kosten lopen verder op als een partij als BoerenNatuur gaat zorg dragen voor de invulling van de arbeidsintensieve onderdelen natuur en landschap en kruidenrijk grasland. Onder meer de NMV trok daarom binnen ZuivelNL aan de rem. Komende tijd is er daarom bij de verdere uitrol meer aandacht voor het creëren van verdienmodellen.

Verplichting Biodiversiteitsmonitor niet aan de orde

ZuivelNL geeft aan dat het de bedoeling is dat de Biodiversiteitsmonitor op termijn beschikbaar komt voor alle melkveehouders. Van een toekomstige verplichting vanuit de brancheorganisatie is geen sprake.

LTO stelt wel dat het voor de hand ligt dat individuele zuivelondernemingen de Biodiversiteitsmonitor gaan gebruiken als instrument om de inzet op biodiversiteit inzichtelijk te maken.

Zuivelondernemingen gaan deelname aan de Biodiversiteitsmonitor niet verplicht stellen, zo laten meerdere partijen weten. ZuivelNL geeft aan dat een veehouder het instrument kan gebruiken als het hem wat oplevert en dat de organisatie kiest voor een spoor van stimulering.

Het moet niet zo zijn dat er straks alleen een registratiemodel ligt waar boeren op worden afgerekend

^{Jan Aantjes (melkveehoudersvakbond NMV)}

De NMV vraagt zich hardop af wat de consequenties zijn van een verdere uitrol van de Biodiversiteitsmonitor zonder helderheid over het verdienmodel. “Het moet niet zo zijn dat er straks alleen een registratiemodel ligt waar boeren op worden afgerekend”, aldus Jan Aantjes, bestuurslid van de vakbond. “Dat leidt tot veel frustratie onder boeren en die fout is volgens mij al eerder gemaakt.”

LTO: geen herverdeling melkgeld

Ook Inge van Schie van de LTO-vakgroep melkveehouderij is helder. “Als melkveehouders met de Biodiversiteitsmonitor aan de slag gaan, hoort daar een verdienmodel bij.” En wat LTO betreft gaat het dan niet om herverdeling van melkgeld. Het succes van het gebruik van de Biodiversiteitsmonitor is volgens LTO afhankelijk van hoe boeren door andere partijen financieel beloond worden.”

Volgens ZuivelNL helpt de monitor om biodiversiteit inzichtelijk te maken vanuit een praktische invalshoek. “Hiermee wordt voorkomen dat biodiversiteitselementen op een manier die niet realistisch is of niet aansluit bij de praktijk, door anderen naar het boerenerf worden gebracht.”

Wie is verantwoordelijk?

Interessante vraag is bij wie veehouders zich na introductie van het instrument kunnen beklagen als het verdienmodel langer op zich laat wachten dan gedacht of zelfs uitblijft. De initiatiefnemers? De banken? De ngo’s? De zuivelsector? Niemand lijkt het antwoord te weten.

ZuivelNL geeft aan dat met het faciliteren van de Biodiversiteitsmonitor de zuivelsector straks zijn deel heeft ingevuld. Het is aan andere partijen om op biodiversiteit te belonen en te stimuleren zoals afgesproken in het landelijke Deltaplan Biodiversiteitsherstel in 2018.

Op basis van goed vertrouwen

Het klopt dat er in dat jaar afspraken zijn gemaakt. Desalniettemin zijn de verschillende partijen niet verplicht hun beurs te trekken en gaat veel op basis van goed vertrouwen. Ook blijken voornemens in de praktijk niet altijd tot het gewenste effect te leiden. Het is dan ook niet verwonderlijk dat er vanuit de melkveehouderij en zuivelsector kritisch wordt meegekeken naar de verdere uitrol van de Biodiversiteitsmonitor.

Dat betekent niet dat melkveehouders niet willen werken aan het verbeteren van de biodiversiteit, maar wel tegen een eerlijke prijs.