Duurzaam bankieren kan alleen als consument betaalt

De Nederlandse Vereniging van Banken (NVB) luidde vorige zomer de noodklok. De financiering van boeren en tuinders staat onder druk. Er komen steeds meer eisen aan duurzaam produceren; denk aan bijvoorbeeld de verbetering van de biodiversiteit, het veranderend klimaat, vermindering van de milieudruk en verbetering van het dierenwelzijn.

Beloning

Tegemoetkomen aan maatschappelijke wensen kost geld, maar er staat geen beloning in geld tegenover. Dat komt doordat het milieu, de biodiversiteit, het dierenwelzijn, of het klimaat geen rekening sturen en dus komt die rekening te liggen bij degenen die investeren in duurzaamheid.

In Kamervragen veronderstelde de Partij voor de Dieren eerder dit jaar dat een bank er helemaal geen belang bij heeft om te verduurzamen. Banken hebben hun verdienmodel gebaseerd op ‘het in stand houden van het industriële landbouwsysteem’, aldus Kamerleden Frank Wassenberg en Lammert van Raan in Kamervragen die ze al in februari stelden.

Kringloopvisie Schouten

Landbouwminister Schouten is het daarmee niet eens. Zij wil dat boeren en tuinders omschakelen naar een duurzamer bedrijfsmodel in lijn met haar kringloopvisie. Dat is echter makkelijker gezegd dan gedaan. Want banken kunnen de biodiversiteitswinst of de verbetering van het milieu niet in hun berekeningen meenemen als ze de bedrijfsplannen van ondernemers doornemen en een oordeel geven over de financierbaarheid van investeringen.

Niet voor niets schreven Harold van der Meulen, Ruud van der Meer en Marcel van Asseldonk van Wageningen Economic Research (voorheen landbouweconomisch instituut) vorig jaar in een rapport dat de omslag naar duurzame landbouw eigenlijk niet kan zonder ondersteuning vanuit de overheid.

TAPP-coalitie

De TAPP-coalitie (voor een ‘eerlijke’ prijs voor dierlijke eiwitten) heeft daarvoor zowel in Nederland als in Europees verband suggesties gedaan. Net als de banken bepleit de TAPP-coalitie om heffingen en belastingen te gebruiken om duurzame voedselconsumptie en -productie te stimuleren. Daar komt de noodzaak van een stabiel toekomstperspectief bij.

De banken zeiden vorig jaar al dat de overheid steeds regels verandert en dat maatschappelijke behoeften ook niet voortdurend hetzelfde zijn, waardoor ‘een strategische koers nagenoeg onmogelijk is’. De banken zeiden ook waaraan behoefte is: “Het belangrijkste wat agrarisch ondernemers nodig hebben is perspectief op een rendabel toekomst.”

Ondertussen hebben 37 financiële instellingen afgesproken het behoud van biodiversiteit mee te nemen in hun doelstellingen. Dat betekent onder andere dat ze bij hun kredietverlening en investeringen letten op de effecten daarvan op de biodiversiteit.

Kern

Waar het echter in de kern op neerkomt is dat de consument gewoon betaalt voor wat de maatschappij van ondernemers verlangt.