Vleesheffing is uitvoerbaar

Een vleesheffing zou volgens een rapport van accountantskantoor EY vrijwel onmogelijk zijn om op zeer korte termijn in te voeren. Het is te fraudegevoelig en onuitvoerbaar, terwijl milieu- of gezondheidseffecten grotendeels uitblijven. Dit omdat vleesproducenten of slachterijen simpelweg naar omringende landen uitwijken. Een vleestaks heeft volgens de belastingadviseurs alleen kans van slagen als deze Europabreed wordt ingevoerd.

Slachttaks of vleesverbruiksbelasting

Het EY-onderzoek is goed, maar bepaalde conclusies kunnen misschien de gehaktmolen in, is een mening die gehoord wordt. De negatieve beoordelingen ten aanzien van fraudegevoeligheid en wegtrekkende slachterijen worden gekoppeld aan een specifieke variant van een verbruiksbelasting op vlees: de slachttaks die de Partij voor de Dieren wil invoeren bij slachterijen. Die is wezenlijk anders dan wat D66, CU en de True Animal Protein Price (TAPP) Coalitie willen: een vleesverbruiksbelasting voor supermarkten. Dit voorstel is wel uitvoerbaar, al kan het volgens EY niet binnen twee jaar. Als de Belastingdienst versneld aanpassen van ICT-systemen prioriteert, kan de vleestaks na twee jaar ingevoerd worden, zegt EY, dus in 2023 of 2024. Waar een wil is, is een weg.

Btw-verhoging

Er is er niets door het accountantskantoor gezegd over een btw-verhoging op vlees, een optie die ook in het verkiezingsprogramma van CU en GroenLinks staat. Bovendien verscheen begin maart een vergelijkbaar Duits onderzoek over de haalbaarheid van een vleesverbruiksbelasting of btw-verhoging op vlees. Beide opties zijn volgens de Duitsers uitvoerbaar. Een Duitse vleestaks lijkt er sowieso aan te komen, en moet veehouders miljarden euro’s opleveren. Spanje verhoogde in 2012 de btw op vlees naar 10%. De btw op groente en fruit ging naar 4%. Afbakeningskwesties over samengestelde producten met vlees of groente kunnen dus prima opgelost worden.

Geen verrassingen in EY-rapport

De verbruiksbelasting op vlees op milieugrondslag kreeg een prominente plek in drie ambtelijke rapporten met prioriteiten voor een volgende regering: ‘Brede Maatschappelijke Heroverwegingen’, ‘Bouwstenen voor een beter belastingstelsel – gezondheidsgerelateerde belastingen’ en ‘Bestemming Parijs’. De verbruiksbelasting stond in verkiezingsprogramma’s van D66 en CU, bleek bij de doorrekening door het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) en het Centraal Planbureau (CPB).

In het EY-rapport staan geen verrassingen. De conclusie blijft dat invoering van een vleesverbruiksbelasting in Nederland of in Europees verband mogelijk is, maar tijd vraagt voor zorgvuldige voorbereiding voor onder andere ICT-aanpassingen, het aantrekken van geschoold personeel en definities opstellen voor producten onderworpen aan de heffing.

Vleesverbruiksbelasting effectief

De vleesverbruiksbelasting is effectief tegen milieuschade én voor de volksgezondheid. Berekeningen van onderzoeks- en adviesbureau CE Delft en PBL/RIVM tonen aan dat de vleesbelasting een belangrijke bijdrage kan leveren aan de bescherming van de volksgezondheid, lagere zorgkosten en een CO₂-eq reductie van jaarlijks 2 megaton.

EY vermoed dat een verbruiksbelasting minder efficiënt is, omdat supermarkten een heffing op vlees niet zouden doorberekenen aan de consument en doorgaan met stunten met kiloknallers. TAPP Coalitie vindt echter steun in de referentie in het EY-rapport naar de conclusies van het CPB ‘dat over het algemeen ongeveer 75% van btw-tariefsverhogingen daadwerkelijk worden doorberekend aan de consument’.

Flankerende wetgeving

Een belangrijk deel van de heffing op vlees die supermarkten moeten afdragen, wordt toch door de consument betaald, waardoor positieve effecten op milieu en gezondheid optreden. EY geeft bovendien aan dat er flankerende wetgeving kan komen om deze ‘afwenteling’ te verbieden. België en Duitsland hebben wetgeving voor supermarkten, om te voorkomen dat zij voedsel verkopen onder de inkoopprijs of een verkoopverbod voor twee producten voor de prijs van één. Nederland heeft hier vanaf gezien, maar de wetgeving is dus wel degelijk mogelijk en kan effectief zijn.

EU-vleestaks weinig kansrijk

De vleestaks invoeren in de EU is een goed idee, maar weinig kansrijk. EY beveelt een gedragscode aan voor supermarkten tegen prijsstunten. De vleescode kan (analoog aan de alcoholcode) voorschrijven dat er tegenover een transactie van vlees altijd een financiële vergoeding van minimaal 90% van de reguliere verkoopprijs moet staan.

Kortom, door een dergelijke maatregel mag maximaal 10% korting worden gegeven op de reguliere verkoopprijs. Deze maatregel is gunstig voor supermarkten (minder prijzenoorlogen), gunstig voor boeren (hogere prijzen voor vlees), gunstig voor het klimaat en gunstig voor de volksgezondheid.

Jeroom Remmers is directeur van de True Animal Protein Price (TAPP) Coalitie