Gemengde reacties op extra Europese coronasteun

LTO Nederland is positief dat er steun uit Brussel komt. Voorzitter Marc Calon: “Het is belangrijk dat er geen geld vanuit de landbouw naar andere sectoren gaat in het kader van herstelmaatregelen. De akkerbouw reageert niet echt blij op de steunmaatregelen, de (glas)tuinbouw is positiever.

De Nederlandse sierteelt, voorjaarsgroenten, fritesaardappelen en paddenstoelenteelt zijn zwaar getroffen door het stilvallen van de wereldwijde afzet, constateert Calon. “Ook de eenden- en kalversector krijgen flinke klappen. Steun vanuit Brussel is, naast het maatregelenpakket vanuit Den Haag, dan ook noodzakelijk. Bovendien worden er voor de langere termijn ook grote problemen in de zuivel verwacht.”

Green Deal in de ijskast

LTO noemt het een goede zaak is dat er in Europa nu voorrang wordt gegeven aan het aanpakken van de coronacrisis en de Farm-to-Fork-strategie en de Green Deal voorlopig in de ijskast worden gezet. “Van uitstel komt geen afstel, daar zijn we ons terdege van bewust. Maar nu is ondersteuning van onze boeren en tuinders, die in deze crisis proberen het hoofd boven water te houden, belangrijker dan de lange termijn visies voor de sector”, aldus Calon.

LTO mist de mogelijkheid voor particuliere opslagsteun voor kalfsvlees en pluimveevlees en dringt er bij LNV en de Europese Commissie op aan om deze maatregelen ook op te nemen.

Of de Nederlandse boer uiteindelijk gebruik kan gaan maken van de regelingen, hangt af van de verschillende sectoren en ketenbedrijven. LTO verwacht dat de particuliere opslagvergoedingen ook door Nederlandse bedrijven benut worden; met name kaas, melkpoeder en mogelijk boter. Bij lams- en rundvlees is het waarschijnlijk beperkt.

Akkerbouw niet echt blij

De samengevatte reactie vanuit de akkerbouwsector op de € 80 miljoen steun vanuit Europa is dat die er niet per se blij mee is. Op zijn best spreken zowel de Brancheorganisatie Akkerbouw als de Producentenorganisatie Aardappelen van ‘een sympathiek gebaar’ van de Europese Commissie.

Om verschillende redenen zit er voor de akkerbouw niet veel in. “Het is in ieder geval duidelijk dat de brief van de 27 lidstaten aan de Europese Commissie om wat te doen in Bussel is aangekomen”, zegt directeur André Hoogendijk van de Brancheorganisatie Akkerbouw. “Er gebeurt wat. Eerst had de commissie laten weten er geen geld voor te hebben.”

Overtollige fritesaardappelen

De € 80 miljoen die Brussel voor heel Europa en voor hele land- en tuinbouw zou hebben uitgetrokken, valt in het niet bij de € 650 miljoen die Nederland alleen al heeft uitgetrokken ondersteuning van de sierteelt- en de aardappelsector. € 50 miljoen is bedoeld voor compensatie van telers met overtollige fritesaardappelen als gevolg van de corona lock-down.

Daarbij komt dat de EU-steun vooral bedoeld is voor uit de markt nemen en opslag van vlees en zuivel. “Nul komma nul voor aardappelen”, weet Hoogendijk na navraag bij de Commissie in Brussel.

Voorzitter Keimpe van de Heide van de Producentenorganisatie aardappelen (Poa) zegt dat dat zo’n opslagregeling voor 2 of 6 maanden niet veel soelaas biedt. “Ook als die voor aardappelen zou gelden, was ik er niet blij mee geweest. Straks moeten de vrieshuizen weer leeg en treedt alsnog prijsbederf op.”

Aan de verruiming voor de duur van 6 maanden van de mededingingsmogelijkheden (artikel 222 van het Europees gemeenschappelijk landbouwbeleid) heeft de Nederlandse plantaardige sector niets, zo valt te beluisteren. “Met zoals wij vanuit BO Akkerbouw de € 50 miljoen aardappelsteun gaan verdelen, hebben wij dat artikel 222 helemaal niet nodig”, zegt Hoogendijk.

Van der Heide van Poa: “De Autoriteit Consument en Markt geeft ruimte voor zoals als wij hier in Nederland de overtollige aardappelen uit de markt nemen. Zolang ze consumentenprijs maar niet stijgt, zeggen ze.”

Tuinbouw

Voorzitter Sjaak van der Tak van Glastuinbouw Nederland is wel positief. “We gaan er echt voor om de Nederlandse sierteelt onder de regeling te krijgen. We weten dat het niet eenvoudig is. Brussel gaat niet vanzelf.” De voorman van de glastuinbouwsector hoopt er samen met Jaap Bond van de KAVB – de branchevereniging van de bloembollensector – voor te kunnen zorgen dat de regeling bruikbaar wordt voor telers voor wie de kosten nu doorgaan, maar waarvan de producten pas later op de markt komen. Dat geldt bijvoorbeeld voor de bollensector of voor gewassen die bijvoorbeeld in september pas worden geoogst. “Deze groepen komen op dit moment niet voor de nationale regeling in aanmerking.” Van der Tak hoopt dat de Europese regeling hier wel steun kan bieden.

Voedingstuinbouw

GroentenFruit Huis reageert voorzichtig op het Europese pakket. Details zijn nog niet bekend. Het lijkt erop dat de voedingstuinbouw niet op extra Europees geld hoeft te rekenen. Ook is de deelsector niet genoemd in een opsomming van sectoren waarvoor de Europese Commissie marktafspraken zou toestaan tussen afzetorganisaties. “Het is wachten op de uitwerking. Het ministerie kijkt nu naar het pakket”, zegt directeur Richard Schouten.

Mogelijk zit er wel ruimte in de bestaande Europese subsidieprogramma’s Schoolfruit en GMO. Doordat scholen al langer dicht zijn, kan het geld uit dit Schoolfruitprogramma mogelijk worden besteed aan opkoop van product voor voedselbanken.

Ook lijken afzetorganisaties voor groenten en fruit meer middelen van hun Europese subsidiegelden GMO te mogen besteden aan crisispreventie. Interventie is één mogelijkheid van crisispreventie, maar Nederlandse afzetorganisaties noemen die standaardvergoeding nu te laag. Of die verruiming voor Nederland veel oplevert, is afhankelijk van de uitwerking.

Zuivel

De koepelorganisatie voor de Europese Zuivelindustrie (EDA) is blij met de steun die de Europese Commissie heeft toegezegd en bedankt Europeese landbouwcommissaris Wojchiechovski voor de hulp. De Nederlandse Zuivelorganisatie sluit zich daarbij aan.

EU-parlement: dit is begin

Het maatregelenpakket van Janusz Wojciechowski wordt in het Europees Parlement ontvangen met de woorden: Het is een begin, maar is het genoeg en op de goede plek? Europarlementariër Annie Schreijer-Pierik (CDA) heeft in overleg met Italiaanse, Franse, Duitse en Spaanse collega’s een brief in de maak om de Europees landbouwcommissaris te bewegen meer te doen in de richting van onder andere de sierteelt. De Nederlandse parlementariërs Jan Huitema (VVD) en Bert-Jan Ruissen (ChristenUnie/SGP) ondersteunen de brief. Soepeler omgaan met mededingingsregels helpt de sierteelt onvoldoende, en aan private opkoop heeft de sierteelt niets. “Ik hoop dat het geen symboolpolitiek is van Wojciechowski”, zegt Jan Huitema.

Landbouwwoordvoerder Norbert Lins (EVP) van de grootste fractie in het Europarlement zegt dat het pakket van Wojciechowski “bij lange na niet genoeg is. Het is nu niet de tijd om zuinig of aarzelend te zijn.” De Italiaan Herbert Dorfmann (EVP) vindt het pakket onvoldoende voor de sierteelt.

Omliggende landen

De Franse minister voor landbouw Didier Guillaume “dankt de Commissie en vooral commissaris Wojciechowski dat ze de situatie ernstig nemen en luisteren naar de verzoeken die ik al enkele weken, namens Frankrijk, in nauw overleg met collega’s in andere landen laat horen”. Guillaume wil dat de Commissie de noodzakelijke teksten uiterlijk eind deze maand rondmaakt “zodat de aangekondigde maatregelen zo snel als maar mogelijk is effectief kunnen worden”. De minister wil nog wel extra steun voor de tuinbouw en de wijnsector die volgens hem bijzonder zwaar zijn getroffen en zal daartoe zelf de nodige initiatieven nemen.

De Franse boerenkoepel FNSEA wil dat de Commissie veel duidelijker is over het feitelijke ontsluiten van de verschillende maatregelen. Bovendien zijn er volgens de Franse boeren veel hogere bedragen nodig dan Brussel nu beschikbaar wil stellen: ‘’De effectiviteit van de maatregelen zal afhangen van werkelijk nieuwe bedragen die beschikbaar worden gesteld.”

Irish Farmers Association

Voorzitter Tim Cullinan van de Irish Farmers Association denkt dat het pakket ‘’bij lange na niet genoeg is om de landbouw, en met name de rundveehouders, door de huidige crisis te loodsen.’ Hij berekent dat de voorgestelde opslagregeling ‘minder dan € 8 voor elke boer in Europa vertegenwoordigt.’ “De gevolgen van het instorten van de rundveeprijzen door de coronacrisis zijn zo ernstig dat een veel meer substantieel pakket met marktsteun en directe betalingen vereist is.”

Deutsche Bauernverband

Het Deutsche Bauernverband (DBV) spreekt van de enig juiste beslissing in de huidige marktsituatie. De federatie spreekt van een marktsituatie die er zo nooit eerder is geweest. Voor een gedwongen melkproductiebeperking voelt het Bauernverband nog steeds niets. Dat lost op de korte termijn niets op en gooit nog goed lopende marksegmenten in de war.

“Deze en eerder genomen maatregelen zijn broodnodig”, aldus de Belgische Boerenbond op website Vilt.be. De landbouworganisatie dringt aan op een spoedige implementatie van deze maatregelen. “Toch blijven er nog steeds belangrijke lacunes, zoals het ontbreken van steun voor de sierteelt- en aardappelsector die zeer sterk en acuut getroffen zijn”, zegt voorzitter Sonja De Becker.

“We stellen vast dat de Europese maatregelen geen of weinig aandacht hebben voor de liquiditeitsproblemen van de bedrijven”, stelt De Becker. “De Commissie kan de verantwoordelijkheid hiervoor niet louter op de lidstaten of sectoren afschuiven. Er zijn hiervoor extra Europese budgetten nodig en Europa moet mee zijn verantwoordelijkheid nemen als behoeder van de ééngemaakte markt en beheerder van het landbouwbeleid.”