Plant Protein Forward als eerste aan de slag met Dutch Edamame

Plant Protein Forward focust zich op afzetcreatie, professionalisering en opschaling van Nederlandse gewasgerichte keteninitiatieven rond plantaardig eiwit. Het eerste initiatief dat gebruikmaakt van het programma is de keten rondom Dutch Edamame. “Hiermee willen we onze Edamame uiterlijk in 2025 beschikbaar stellen voor alle Nederlanders”, vertelt teler Harry Schreuder.

Plant Protein Forward is eind maart van start gegaan. Over de aanleiding vertelt projectleider Sylvia Raijmakers: “De eiwittransitie zit in een nieuwe fase. De afgelopen jaren hebben we gemerkt dat het in de transitie niet langer alleen gaat om het herstellen van de balans tussen de consumptie van dierlijke en plantaardige eiwitten. De herkomst van deze eiwitten wordt steeds belangrijker. Dat blijkt onder meer uit de Nationale Eiwitstrategie en Bean Deal. In de afgelopen jaren zijn er veel keteninitiatieven ontstaan, die zich richten op plantaardige eiwitten van Nederlandse bodem. Toch blijft een structurele afzet mét een gezonde marge een grote uitdaging.”

Ondersteunen bij opschaling en de afzetcreatie

Niet alleen de boeren moeten deze transitie aanjagen, vindt zij. “Er is een belangrijke rol weggelegd voor andere spelers in het voedselsysteem. Dat geldt ook voor financiële instellingen en de publieke sector. Daarom heeft Foodvalley, als onafhankelijke partij, Rabobank en het Interprovinciaal Eiwitoverleg bij elkaar gebracht. Samen verkennen we hoe we de eiwitboeren letterlijk voorwaarts kunnen helpen in de transitie. Hoe kunnen we hen ondersteunen bij de opschaling en de afzetcreatie? Hoe zorg je voor een goed verdienmodel voor de boer en de andere schakels in de keten?”

Veel waardevolle projecten in Nederland richten zich op teeltoptimalisatie en de functionele eigenschappen van plantaardige eiwitten. Plant Protein Forward focust zich juist op het eind van de keten. “Wij richten ons echt op de afzetcreatie, professionalisering en opschaling. Dat doen we aan de hand van het EAT-principe. Dat staat voor Entrepreneuring (ondernemerschap van zowel boeren als andere ketenpartners staat centraal) Apart (het ondersteunen van keteninitiatieven bij hun specifieke hulpvraag) en Together (relevante workshops en kennisdeling tussen de deelnemende keteninitiatieven over hun ervaringen).”

Kennisdeling is in het project heel belangrijk. “Rabobank en het Interprovinciaal Eiwitoverleg financieren dit programma. Foodvalley is de coördinerende partij. In een looptijd van drie jaar werken we samen toe naar een programmatische aanpak op basis van de ervaringen en learnings. Zo hopen we veel kennis te vergaren. Bijvoorbeeld over het onderscheidende vermogen van eiwitgewassen in de markt, nieuwe samenwerkingsvormen, en veelbelovende route-to-markets. Ook kunnen we veel leren van benaderingen die juist niet goed bleken te werken.”

De programmatische aanpak wordt breed gedeeld. Ook buiten de deelnemende keteninitiatieven. Raijmakers: “We hebben samenwerking gezocht met de de Eiwitboeren van Nederland, die de kennis onder hun leden verspreiden. Daarnaast worden de learnings ook gedeeld door Foodvalley’s The Protein Community en via de netwerken van Rabobank en het Interprovinciaal Eiwitoverleg.”

Ieder keteninitiatief heeft een ketenversterker

Het ondersteunen van de ketenpartijen vindt plaats door middel van ketenversterkers. “Een ketenversterker is een individu die over veel ervaring, expertise en een uitgebreid netwerk beschikt. Hij of zij kan hiermee het keteninitiatief bij de specifieke hulpvraag ondersteunen”, legt Raijmakers uit. Bij iedere hulpvraag wordt de juiste ketenversterker gezocht. “De ketenversterker is een half jaar lang één dag in de week bij het project betrokken. Voor het eerste keteninitiatief, Dutch Edamame, hebben we Wouter Staal gevraahd om te helpen. Hij is oprichter van YB en eigenaar van Climates.” 

Dutch Edamame – verse jonge sojaboontjes uit Nederland – is een initiatief van vier biologische telers en één gangbare teler, Harry Schreuder. “Wij telen de Edamame sinds 2019 in de Flevopolder. De afgelopen jaren hebben we met nieuwe rassen geëxperimenteerd. Door te kiezen voor het juiste ras, hebben we de teelt verder geoptimaliseerd. Mede daardoor gaat het hartstikke goed met de teelt. Alleen nu moeten we nog een goede afzet richting de markt realiseren.”

Nederlandse Edamame biedt veel kansen

Schreuder ziet veel kansen. “De teelt van eiwitrijke vlinderbloemigen levert op zoveel vlakken waarde. Bijvoorbeeld op het gebied van biodiversiteit en bodemkwaliteit. De verse sojaboon, die steeds populairder wordt, vindt zijn weg naar de Nederlandse markt. Zowel vers-ingevroren als verwerkt in gerechten zoals poke-bowls, maaltijdsalades en wraps. Helaas kiezen supermarkten en cateraars vaak voor Edamame uit Azië. Waarom van ver halen als het dichtbij kan worden geteeld?”, vraagt hij zich af. “Als boeren willen we samen met onze ketenversterker laten zien dat Nederlandse Edamame bonen heel kansrijk zijn. De teelt draagt bij aan verdere verduurzaming, het sneller realiseren van de eiwitdoelstellingen en het verbinden van Nederlandse boeren. Met Plant Protein Forward willen we Dutch Edamame uiterlijk in 2025 beschikbaar stellen voor alle Nederlanders.”

Schreuder merkt dat de gangbare teelt, die in feite voor de meeste afzet zorgt, momenteel het meest lastig is om te vermarkten. “De biologische producten worden onder meer verkocht via Ekoplaza en Udea. We hebben nu van de oogst van 2023 nog zo’n 10 ton liggen. Hiervoor moeten we nog een bestemming vinden. Wij zijn benieuwd of het mogelijk is om rechtstreeks in gesprek te gaan met de retail en foodservice. Ook zoeken we naar manieren om onze gangbare bonen op een onderscheidende manier in de markt te zetten. Wouter Staal kan ons daarbij helpen.”

Met Plant Protein Forward wil Schreuder ontdekken waar de knelpunten liggen in de afzet richting de markt. “Het is voor ons telers heel lastig om dat zelf te doen. Het is een andere tak van sport. Daar hebben we echt een ketenversterker bij nodig. Daarna kunnen we de teelt opschalen. Daarvoor zijn voldoende mogelijkheden. Als er maar een goede prijs tegenover staat.”

Zes keteninitiatieven ondersteunen

Inmiddels is het Plant Protein Forward-team zich aan het oriënteren op de volgende gewasketens, die geholpen kunnen worden. “Ons doel is om tenminste zes keteninitiatieven over de looptijd van drie jaar te ondersteunen. Dit jaar willen we met nog twee aanvullende keteninitiatieven starten.” Het projectteam heeft al twee nieuwe gewassen op het oog: lupine en veldbonen. “Als coördinerende partij doet Foodvalley een oriënterend vooronderzoek naar de marktkansen en de mogelijke product/marktcombinaties van een gewas. Vervolgens bepalen we samen met het desbetreffende keteninitiatief hun concrete hulpvraag en zoeken we naar een passende ketenversterker.”

Raijmakers en Schreuder zijn heel benieuwd naar de resultaten. “De hele keten is aan zet om de afzetvergroting van Nederlandse eiwitteelten een stap voorwaarts te brengen.”