Voordelen vleesvervangers vaak onderbelicht

Vleesvervangers dragen bij aan een gebalanceerd dieet. Ze bevatten vaak minder zout in vergelijking tot het zout dat de consument gemiddeld thuis aan vlees toevoegt, ze hebben over het algemeen een lagere calorische waarde en meer voedingsvezels. Dat zei WUR-professor Atze Jan van der Goot tijdens het programma Wonderboon van Pakhuis de Zwijger in Amsterdam.

In Nederland kennen we een onvoorstelbare diversiteit in het bonenaanbod. Pakhuis de Zwijger onderzoekt in een talkshow wat de beste manier is om de boon weer op ons menu te krijgen. Bonen zijn namelijk fantastisch in zoete en zoute gerechten, als smaakmakers en verbinders, als smeersels en als snack. Bovendien zijn er nieuwe uitvindingen: bonen blijken een uitstekende grondstof te zijn voor vleesvervangers.

Onderzoek naar gezondheidseffect vleesvervangers

Over vleesvervangers zijn er echter diverse vooroordelen: ze zijn ultra-bewerkt zijn, bevatten te veel zout en andere toevoegingen. Atze Jan van der Goot, professor van eiwitstructurering en duurzaamheid aan Wageningen University & Research (WUR), nuanceert deze aanname: “Natuurlijk bevatten de vleesvervangers zout, maar in vergelijking met de consument die thuis het vlees kruidt, lijkt de netto zoutinname bij vleesvervangers lager te zijn. Bovendien zitten er in vleesvervangers vaak minder calorieën en meer voedingsvezels. Maar het moet nog worden onderzocht wat het netto gezondheidseffect van vleesvervangers  ten opzichte van vlees daadwerkelijk is. Dat gaat gebeuren in een grote voedingsproef die in 2024 van start gaat.”

Dilemma tussen lekker en gezond

Hij verwacht dat het zoutgehalte in producten de komende jaren verder afneemt. “Veel voedingsbedrijven worstelen met het dilemma om producten lekkerder of gezonder te maken. Als het grote doel is om mensen meer plantaardig te laten eten, dan kun je als fabrikant overwegen om wellicht eerst wat meer zout toe te voegen, zodat consumenten het product lekker vinden en het vaker willen kopen. Daarna kan het zoutgehalte geleidelijk worden verlaagd.”

Over de lange ingrediëntenlijst  zegt hij: “Natuurlijk is het belangrijk dat fabrikanten proberen om de hoeveelheid ingrediënten te verlagen, maar de gebruikte ingrediënten zijn niet toxisch of slecht voor de gezondheid. Er worden juist veel waardevolle vitaminen en mineralen toegevoegd. Daardoor bieden ze echt een meerwaarde en kunnen ze zeker bijdrage leveren aan een gebalanceerd dieet. Daar zou veel meer de focus op gelegd moeten worden.”

Belangrijk in eiwittransitie

Vleesvervangers zijn volgens Van der Goot belangrijk voor de eiwittransitie. “De omschakeling naar een meer plantaardig dieet kost tijd. Vleesvervangers kunnen consumenten op korte en middellange termijn helpen bij het zoeken naar alternatieven voor vlees. Op de lange termijn verwacht ik echter dat ze niet meer nodig zijn.”

Rocus Troost, commercieel directeur bij Jamael Food Group en initiator van BOON conserven, is het met hem eens. “We zitten in een transitiefase. Hoe zorgen we ervoor dat de milieu-impact van onze voedselproducten wordt verlaagd? Bonen kunnen hiervoor een prachtige oplossing zijn. Dat we deze eerst nog verwerken in een vleesvervanger is prima. Voor de toekomst verwacht ik echter dat we een stap verder gaan. Dan eten we geen vlees én geen vleesvervangers meer, maar liggen er andere voedzame ingrediënten op ons bord, zoals bonen. Het onlangs gepubliceerde advies van de Gezondheidsraad draagt daar zeker aan bij.”

Het is als producent belangrijk om vertrouwen te krijgen, vindt Troost. “Het conservenschap is een heel conservatief schap dat al honderd jaar uit glas en blik bestaat. Ineens ligt daar ons merk met een geheel nieuwe verpakking. De consument moet de tijd krijgen om daaraan te wennen. Daarom hebben we onze communicatie veranderd. Met berichten op Instagram en TikTok en via influencers proberen wij de Millennials en de Generatie Z te bereiken. Deze generaties koken en kopen op een andere manier. Ze willen geen appelmoes of dopwortel, maar producten als kikkererwten en linzen.”

Hogere prijzen voor vlees

Troost en Van der Goot pleiten voor hulp vanuit de overheid. “Alle kosten die met vlees en zuivel te maken hebben, worden niet in de prijs verwerkt”, zegt Van der Goot. “Dat maakt het voor vleesvervangers lastig om hiermee te concurreren. Vlees en zuivel zijn over het algemeen goedkoper, terwijl de grondstoffen duurder zijn en de impact veel groter is. Het zou goed zijn om de extra impact door te berekenen in de prijs. Als vlees veel duurder wordt, dan zullen consumenten nog geïnteresseerder raken in alternatieven, in de breedste zin van het woord. Dat brengt de transitie in een stroomversnelling.”